M og‘or zam b u ru g iarin in g intensiv
rivojlanishi don massasida
•quruq m oddalarning k o ‘p m iqdorda y o ‘qolishiga don sifatining
pasayishiga yoki butunlay buzilishiga olib keladi. M og‘or zam-
b u ru g iari bilan zararlangan donda yoqim siz hid paydo b o ‘ladi,
shuningdek uning ta ’m i va rangi ham o ‘zgaradi.
Don m assasida uchraydigan m o g 'o r zam burug‘larining turi
xilma-xil b o ‘lib hozirgacha ularning 60 dan ortig‘i aniqlangan.
Bularning ichida don sifatini buzuvchi eng asosiylari Asrergillu
va Renisillium turiga m ansub zam burug‘lar hisoblanadi.
Bulardan
tashqari Cladosrorium. D enatium , Trishothesium va boshqa turlarga
m ansub m ikroorganizm lar don tarkibida k o ‘p uchraydi.
Fitopatogen mikroorganizmlar.
Bu guruhga m ansub m ikro
organizm lar o'sim likda o ‘ziga xos kasalliklar keltirib chiqargani
uchunfitopatogen deb nom olgan. Bularni ichida tanish bakteriyalarga
yuqum li kasallik tarqatuvchi viruslar va z a m b u ru g iar kiradi.
M azkur m ikroorganizm lar bilan zararlangan o ‘sim liklar
halok
b o ‘lishi yoki kam m iqdorda, shuningdek sifati past b o ‘lgan hosil
beradi. M isol tariqasida b a ’zilarini keltirib o ‘tamiz. Bast.translusens
bu g ‘doy, jav dar arpa va m akkajo‘xorida
kuyish kasalini sholi va
m akkajo‘xorida so ‘lish, m akkajo‘xori, sholi va arpada d o g ia n ish
kabi kasalliklam i keltirib chiqaradi. Bast, trafasiens va boshqa m ikro
organizm lar esa donlarning puch b o ‘lib qolishiga sabab b o ia d i.
Shuningdek fitopatogen m ikroorganizm lar o ‘sim liklarda chi-
rish, s o iis h va boshqa k o ‘pgina kasalliklar keltirib chiqaradi. Don
tarkibidagi bu m ikroorganizm lar ulardan chiqadigan m ahsulot
sifatiga ham ta ’sir qiladi.
Inson va hayvonlar uchun zararli b o ig a n patogen m ikro
organizmlar, donga tasodifiy joylashib qolishi mumkin.
U lar donning sifati va saqlanuvchanligiga deyarli ta ’sir
etmaydi. Lekin organizm uchun xavfliligini
hisobga olgan holda
donni saqlashda bunga katta e ’tibor berish lozim tuproqdan, kasal
hayvonlardan v a boshqa infeksiya tashuvchilardan o ‘tib qoladi.
79
D on m assasida uchrab turadigan
m ikroorganizm larga sibir
yarasini keltirib chiqaruvchilar, sapa, brutsellez, tuberkulez va
boshqa kasallik m ikroorganizm lari kiradi.
Ratogen m ikroorganizm larni don m assasida aniqlash qiyin.
Shuning uchun bu m ikroorganizm lar tarqalgan
joy lard a karantin
tadbirlari o'tkaziladi. Shuningdek bu yerlardan olingan donlarni
qayta ishlashda maxsus karantin instruksiyalardan foydalaniladi.
80
