|
μ — ishqalanish koeffitsienti N
|
| bet | 26/54 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 2,27 Mb. | | #143558 |
Bog'liq Mexanikaμ — ishqalanish koeffitsienti N yoki Pn — normal bosim kuchi (reaktsiya kuchi), [N]=[Pn]=N.
Normal bosim kuchi jism turgan (ishqalanayotgan) sirtga perpendikulyar (normal) bosayotgan kush.
Normal bosim kuchi son jihatidan jismga tasir qiluvchi kuchlarning jism turgan sirtga o’tkazilgan perpendikulyardagi proyeksiyasiga teng bo’ladi.
Ishqalanish kuchi har doim normal bosim kuchidan kichik bo’ladi va u ishqalanayotgan sirtlar yuzalariga bog’liq emas.
|
— Gorizontal tekislikda normal bosim kuchi.
|
|
— tormozlanishda tezlanish
|
|
— tormozlanish vaqti.
|
|
— tormozlanish vaqti.
|
|
— tormozlanish yo’li.
|
|
— tormozlanish yo’li.
| Tor mozlanish yo’lini va vaqtini kamaytirish uchun υ0 kamaytirib μ ni oshirish kerak.
Ishqalanish koeffitsietnti quyidagilarga bogliq:
Bir hil moddali jismlar orasidagi ishqalanish koeffitsienti har hil moddali jismlar orasidagi ishqalanish koeffitsientidan har doim katta.
Ishqalanish koeffitsietntining kattaligi ishqalanuvchi sirtlarning silliqligiga qarab o’zgara boradi.
Suyuqlik va gazlarda mehanik harakatga qarshilik kuchi Fqarsh u yoki bu darajada sirpanayotgan jismning harakat tezligi υ ga bogliqdir.
Ishqalanish kuchi ishqalanuvchi sirtni holatiga ham bog’liq.
Ishqalanuvchi sirtlar moylansa, ishqalanish kuchi juda kamayib ketadi.
Gorizontal harakatlanayotgan jismga qo’yilgan tortish kuchi ishqalanish kuchidan kichik bo’lib qolsa, u tekis sekinlanuvchan harakat qiladi.
O’z inertsiyasi bilan harakatlanayotgan jismga ishqalanish kuchi ta’sir eta boshlasa u tekis sekinlanuvchan harakat qila boshlaydi.
To’g’ri chiziqli tekis tezlanuvchan harakat qilayotgan poezd vagon polida yotgan yashik va pol orasidagi ishqalanish kuchi harakat yo’nalishi bilan bir hil bo’ladi.
Dumalash ishqalanish kuchi bir hil sharoitda sirpanish ishqalanish kuchidan kichik bo’ladi
Shuning uchun amalda ishqalanish kuchini kamaytirish maqsadida sirpalanish ishqalanish dumalanish ishqalanish bilan almashtiriladi. Masalan: G’ildiraklar yoki podshibniklar.
— dumalanish ishqalanish kuchi. - dumalanish ishqalanish kuchi . [ ]=N.
N-normal bosim kuchi. [N]=N. -dumalanish ishqalanish koeffitsienti. [ ]=m.
R-g’ildirakning radiusi. [R]=m.
Yuqoridagi formuladan ko’rinib turibdiki g’ildirak radiusi kichik bo’lganda dumalanish ishqalanish kuchi katta bo’ladi, va aksincha.
To’g’ri chiziqli harakatlanayotgan avtomobilning tortuvchi g’ildiraklariga Yer tomonidan ta’sir qilayotgan ishqalanish kuchi harakat yo’nalishida bo’ladi.
— tortish kuchi (ta’sir kuchi).
Oyda atmosfera bo’lmaganligi uchun «uchar yulduzlar » kuzatilmaydi.
Havo sharida bayroqcha hilpiramaydi.
??? 1)Ishqalanish kuchi nima sababli hosil bo’ladi? 2)Ishqalanish kuci qanday turlarga bo’linadi? 3)Tinchlikdagi ishqalanishga misol keltiring. 4)Tinchlikdagi ishqalanishni tushuntirib bering. 5)Sirpala-nish ishqalanish kuchiga misol keltiring. 6)Dumalanish ishqalanish kuchiga misol keltiring. 7)Ishqalanish koeffitsenti nimalarga bog’liq? 8)Bir hil sharoitlarda sirpalanish ishqalanish kuchi kattami, yoki dumalanish ishqalanish kuchi kattami? 9)Tezlanish bilan harakat qilayotgan jismning tortish kuchi nimaga teng?
Takrorlash uchun masalalar.
Ishqalanish kuchlari nima tufayli vujudga keladi? To’la to’g’ri javobni ko’rsating.
Sirtlarning notekisligi tufayli.
Sirtlarning notekisligi va sirtdagi molekulalarning o’zaro ta’sir kuchlari tufayli.
Sirtdagi molekulalarning o’zaro ta’sir kuchlari tufayli.
Sirtdagi elektr zaryadlar tufayli.
To`g`ri chiziqli harakatlanayotgan avtomobilning tortuvchi g`ildiraklariga yer tomonidan ta’sir qilayotgan ishqalanish kuchi qanday yo`nalgan?
F=0 B) Orqaga. C) Oldinga (harakat yo’nalishida). D) Pastga.
T o`g`ri chiziqli harakatlanayotgan avtomobilning tortuvchi g`ildiraklariga yer tomonidan ta’sir qilayotgan ishqalanish kuchi qanday yo`nalgan?
F=0 B) Orqaga. C) Oldinga (harakat yo’nalishida). D) Pastga.
|
| |
