Mehmonxona yadrosi konstruktiv sterjen sifatida yuqorigi qavatlargacha ko‘tarilgan. Barcha hajmni
birinchi qavatga yopilgan yig‘ma plitalar ko‘tarib turibdi.
Me’moriy yechimida betonning ko‘rimliligi, nafisligi va plastikligi o‘z aksini topgan.
Yechilib olinadigan qoliplarga uzluksiz beton yetkazib berish juda qiyin. Ko‘p qavatli binolar tashqi
shakllarining namunaviy ko‘rinishlaridan biri Marn-la-Valle shaxrida qurilgan binoda yaqqol namoyon bo‘ladi
(8.3-rasm).
Yig‘ma va monolit temir-beton bino qavatlarini ko‘tarish usuli qavatli binolarni har xil shaklda fazoviy
rejalashtirib qurish uchun qulay sharoitlar yaratib beradi.
Parijdagi Yangi Kretey ansamblida loyihaviy temir-beton elementlaridan chiroyli fazoviy shakl yaratilgan.
Bu balkon elementlarini bir-biriga bog‘lash natijasida hosil bo‘ladi (8.4-rasm).
So‘nggi yillarda betonning estetik xususiyatidan qurilishda foydalanish bo‘yicha yangi yo‘nalishlar paydo
bo‘ldi. Bunday yo‘nalish AQSh va Fransiyada «Artbeton» nomi bilan shakllandi. «Artbeton» betondan
tayyorlangan konstruktiv buyumlarning fakturasiga katta e’tibor berish bilan qayta ishlash demakdir.
«Artbeton» yuzalarini pardozlash turli-tuman — mayda sopol bilan qoplangan, shisha mozayikali, tekis
fakturali va h.k.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, shuni ta’kidlash lozimki, yaqin orada artbeton yangi me’moriy
ko‘rinishlarning yaratilishiga sabab bo‘ladi.
Ashyolar asosan ko‘ndalang harakatdagi kuchlar ta’sirida bo‘ladi. Beton yuzasida qolipning izlari
konstruksiyaning yo‘nalganligini aniq ko‘rsatadi.
Hozirgi kunda bino va inshootlar estetik xususiyatlarining shakllanishida muhandislik muhim ahamiyat
kasb etadi. Moskvada quyma betondan qurilgan Ostankino teleminorasi (8.5-rasm) faqat texnik inshoot emas.
Uning temir-beton qismi balandligi 385 metrni tashkil etadi. Asosiy qurilish ashyosi sifatida ishlatilgan beton
muhandislik inshootiga keng shakllar berilishini ta’minlagan.
Me’moriy obodonlashtirishda ishlatiladigan beton elementlarining nomenklaturasi juda ko‘p.
Bunga bog‘ va dam olish maskanlaridagi kichkina pavilonlarni, shahar ko‘chalaridagi yo‘lkachalarni,
maydonlarni va hokazolarni qilish mumkin.
Betondan turli darajada plastik shakllarni tayyorlash mumkin. Jumladan, betondan haykaltaroshlikda ham
keng foydalaniladi. Toshkentdagi san’at muzeyi oldida o‘rnatilgan betondan yasalgan haykal o‘ziga xos
ahamiyatga ega (8.6-rasm).
Marmar, granit kabi beton buyumlari ham yaltiroq holatigacha to‘la silliqlanishi mumkin. Beton yuzasini
yaltiratishda oq sementga kulrang qo‘shimcha qo‘shiladi.
Betonning rangi katta oraliqda och rangdan to‘q ranggacha o‘zgarishi mumkin. Beton rangiga
to‘ldiruvchilarning rangi bilan bir qatorda sementning rangi ham ta’sir ko‘rsatadi. Beton rangi turg‘unligiga
uning tarkibidagi to‘ldiruvchilarning tabiiy va sun’iy tarzda olinishi ham ta’sir ko‘rsatadi.
O‘zbekistondagi ko‘pchilik konlarda rangli pardozbop toshlar mavjud. Ularni ishlab chiqarishda
chiqadigan chiqindilarni temir-beton buyumlarni olishda ishlatish mumkin.
Beton yuzasidagi fakturalar, bezaklar va tekislik nafaqat betonning tarkibiga, balki uni tayyorlashdagi
texnologik rejimlarga ham bog‘liq.
Bir xil tarkibdagi mayda zarrachali beton aralashmasi hamma vaqt yirik zarrachali betonlarga nisbatan och
rangda bo‘ladi, chunki zarrachalarning o‘lchamlari yuzadan qaytariladigan nurlarga katta ta’sir ko‘rsatadi.
Zarrachali fakturalarni olishda beton yuzasidagi sement pardalar silliqlash jarayonida olib tashlanadi. Agar
beton tarkibidagi to‘ldirgichlar bir jinsli bo‘lsa, ularning fakturasi ham bir xil rangda bo‘ladi.
