Hozirgi vaqtda qurilishning barcha sohalarida quruq aralashmalar keng ishlatilmoqda. Jumladan, g‘isht
terishda, montaj va suvoq ishlarida, shpaklyovka, yelimlar yoki polbop qorishmalar tayyorlashda keng
qo‘llanilmoqda. Qurilish aralashmalarini tayyorlashda asosan bog‘lovchi moddalardan portlandsement, quri-
lish gipsi, havoyi ohaklar ishlatiladi. Maxsus buyurtmalar bo‘lsa, bog‘lovchi modda sifatida suvda eruvchan
kukun polimerlar ishlatiladi. Mayda to‘ldirgich sifatida ishlatiladigan qumning yiriklik moduli 1...2, ya’ni qum
donasining yirikligi 1,25 mm dan oshmasligi kerak. Yengil qorishmaga zaruriyat bo‘lganda ko‘pchitilgan
qumlar, shpaklyovka uchun ohak uni va bo‘r kukuni ishlatiladi.
Quruq aralashmalar tayyorlashda qo‘shilmalarning roli kattadir. Aksariyat quruq aralashmalardan
tayyorlangan qorishmalar g‘ovak yuzaga g‘isht terishda, suvoqchilikda ishlatiladi. Bunday qorishmalarning
plastikligini va suv ushlashlik qobiliyatini ta’minlash uchun quruq aralashmaga mineral va organik
qo‘shilmalardan loy, havoyi ohak, ИЭС kuli, lignosulfanat ЛСТ, СНВ, superplastifikator С-3 lar qo‘shiladi.
Qurilish qorishmalarini ishlatiladigan joyiga qarab, quruq aralashmalar har tomonlama jihozlangan beton
yoki qorishma zavodlarida tayyorlanadi. Quruq aralashmalarni tayyorlash texnologik jarayoni quyidagichadir:
karyerlardan keltirilgan qum loyi quritiladi. Keyin, qum elaklardan o‘tkaziladi; elangan qum tarozida tortiladi
va qorgichda sement va qo‘shilmalar bilan aralashtiriladi. Tayyor quruq aralashma maxsus nam ta’sir
etmaydigan omborlarda saqlanadi va buyurtmachilarga tarqatiladi.
Sinov savollari
1. Qurilish qorishmalarining qanday xillarini bilasiz? Ularning xossalari va tarkibi haqida gapirib bering.
2. Maxsus va pardozbop qurilish qorishmalari haqida nimalarni bilasiz?
3. Quruq aralashmalar nima?
