Akbarov Mirmuxsin Olimovich t.f.n., dotsent. 3 ta monografiya, 4 ta me’yoriy hujjat, 5 ta darslik va 80
ga yaqin
ilmiy maqolalar muallifi.
Pardozbop va boshqa qurilish ashyolari rangini mo‘tadil, hamda chidamliligini ta’minlash alohida bir
yo‘nalish bo‘lib, qurilish samaradorligini oshirishda alohida ahamiyat kasb etadi.
YENGIL BETONLAR
Yengil to‘ldirgichlar hisobiga zichligi bilan issiqlik o‘tkazuvchanlik ko‘rsatkichlari kamaytirilgan
betonlarga yengil betonlar deb ataladi. Yengil betonlarning zichligi 1800 kg/m
3
, issiqlik o‘tkazuvchanlik
koeffitsienti esa 0,35-0,6 Vt/(m
°C) dan oshmaydi.
Hozir qurilishlarda quyidagi yengil betonlar ishlatiladi:
G‘ovak to‘ldirgichlar asosida tayyorlangan yengil betonlar. To‘ldirgichlar sifatida vulqon tufi, pemza,
ko‘pchitilgan gil (keramzit), yoqilg‘i va donali domna toshqoli hamda shulardan
tayyorlangan qumlar
ishlatiladi. Bunday betonlarning zichligi 1200-1800 kg/m
3
ga teng.
Yirik g‘ovakli (qumsiz) betonlar. Bunday betonlar tarkibida suv, bog‘lovchi va yirik to‘ldirgich (shag‘al
yoki chaqilgan tosh) bo‘ladi. Zichligi 500—1800 kg/m
3
.
Juda yengil ko‘p g‘ovakli betonlar. Bunday betonlar tarkibida, suv
va qumtuproq bilan oldindan
aralashtirilgan g‘ovak hosil qiluvchi qo‘shilmalar bo‘ladi. Zichligi 500 kg/m
3
dan kam.
Beton bog‘lovchi va to‘ldiruvchidan tashkil topganligi eramizdan oldingi II-III asrlarga bog‘langan. Bu
betonlar suv ta’siriga chidamli bo‘lib ohak qorishmasi, vulqon kuli va pishiq g‘isht bo‘laklaridan
tarkib
topgan. U 1000 yillar davomida sinovdan o‘tdi. Bunga eramizning II asrida qurilgan Rim Panteoni misol bo‘la
oladi. Rim imperiyasi qulagandan keyin, XVII asrning o‘rtalarigacha beton ishlatilishi noma’lum bo‘lib
kelgan. XVIII asrning oxirlarida
quyma betondan poydevor, balka, ustun va h.k. lar tayyorlash boshlangan.
F. Gennebikning 1892-yilda yaratgan konstruksiyasi armatura, plita, balka va kolonnalar majmuidan iborat
bo‘lib yangi arxitekturaviy ashyo sifatida tan olingan.
