|
E qosimov, M. Akbarov
Pdf ko'rish
|
| bet | 110/168 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 1,14 Mb. | | #124022 |
Bog'liq Pardozbop qurilish ashyolari. Qisimov E. 2005Molibden — oq, yaltiroq, juda qattiq, zichligi 10320 kg/m
3
, erish harorati 2570—2600°C ga teng nodir
metall. Asosan maxsus qotishmalar olishda legirlovchi element sifatida ishlatiladi.
Volfram — kumushsimon oqish rangdagi, juda qattiq, zichligi 19000—20000 kg/m
3
, erish harorati
3370
50°C ga teng bo‘lgan nodir metalldir. Maxsus xususiyatga ega bo‘lgan yuqori sifatli po‘latlar hamda
qattiq qotishmalar olishda ishlatiladi.
Temir uni. Bir jinsli yoki har xil temir aralashmalarini maydalab olingan kukunni eritgunga qadar qizdirib
yoki qisman erigan holatda yuqori bosimda zichlab olingan buyumga temir kukunli yoki temir-sopol
ashyolar deb ataladi. Hozirgi vaqtda temir va notemir ashyolardan olingan kukunni zichlab, har xil shakldagi
buyumlar olish texnologiyasi keng rivojlanmoqda. Ayniqsa, qolipga joylangan temirni erigunga qadar qizdirib
olingan uzun buyumlar sanoatda ko‘p ishlatilmoqda. Temir kukunli texnologiya asosida olingan buyumlarning
hajmiy g‘ovakligi 40—45% ga teng, tolali temirlardan ishlangan buyumniki esa 80% dan kam bo‘lmaydi.
Temir tolali buyumlardan yuqori haroratda tovushdan va tebratma uskunalardan chiqadigan shovqindan
muhofaza qilishga mos buyumlar ishlanadi. Nodir, o‘tga chidamli temir kukunlaridan ishlangan qismlarni
sanoatda tutgan o‘rni alohida ahamiyatga ega. Ayniqsa, volfram, molibden kukunlari bilan sopol
aralashmalaridan olingan qotishmalar eng samarali ashyolar guruhiga kiradi. Bundan qotishmalarni o‘tga
chidamli karbid va kobalt kukunlari bilan o‘zaro aralashtirib erigunga qadar qizdirib, keyin zichlab olinadi.
Shuningdek, qotishmalar tarkibida karbid, titan, volfram kabi nodir metall kukunlari ham bo‘lishi mumkin.
Natijada, olmos singari qattiq, erish harorati 800—1000°C bo‘lgan qotishmalar hosil bo‘ladi.
TEMIRLARNING ZANGLASHI VA
CHIDAMLILIGINI OSHIRISH
Tashqi muhitdan ta’sir etuvchi zararli moddalar, temir yuzasida kimyoviy yoki elektrkimyoviy reaksiya
hosil qiladi va natijada buzilish boshlanadi. Bu jarayon zanglash deb ataladi. Kimyoviy zanglash — zararli
muhitda temir yuzasida hosil bo‘ladigan reaksiya natijasida qumoq-qumoq oksidlar ajraladi. Buning sababi
kislorod bilan namni havo tarkibidagi karbonat angidrid, xlor, oltingugurt gazlari yoki kislotalar bilan
kimyoviy reaksiyaga kirishib zanglashidir.
|
| |
