|
PARDOZBOP NOYOB METALLAR VA
Pdf ko'rish
|
| bet | 109/168 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 1,14 Mb. | | #124022 |
Bog'liq Pardozbop qurilish ashyolari. Qisimov E. 2005PARDOZBOP NOYOB METALLAR VA
ULARNING QOTISHMALARI
Sanoat qurilishida shunday obyektlar borki, u yerdagi sharoit uchun katta talablar qo‘yiladi va, shu bois
maxsus xossalarga ega bo‘lgan metallarni ishlatish kerak bo‘ladi. Ishlatiladigan qotishmalarning asosiy
qismini titan, sirkoniy, vanadiy, gafniy, niobiy, tantal, molibden, volfram, germaniy va boshqalar tashkil etadi.
Titan ko‘rinishidan po‘latga o‘xshaydi. Zichligi 4500 kg/m
3
, erish harorati 1725°C. Titan legirlangan
metall bo‘lib, uning mustahkamligini va o‘tga chidamliligini yanada oshirish maqsadida titan eritmasiga po‘lat
qo‘shiladi. Titanning nodirligi shundaki, uning mustahkamligi, qattiqligi, o‘tga bardoshligi po‘latga nisbatan
yuqori, shu bilan birga zichligi po‘latdan ikki barobar kichik. Aluminiydan biroz og‘ir, ammo mustahkamligi
5-6 barobar katta, harorat 200°C gacha sovitilganda ham, uning kislotaga ishqorga, tuzga, xlorga va
oltingugurtga chidamliligi kamaymaydi.
Titan rudasi (tog‘ jinsi) qazilma boyliklari AQSh, Meksika, Rossiya (Ural), Kanada, Hindiston kabi
davlatlarda topilgan. Titan mustahkam va yengil bo‘lganligi sababli kosmonavtika texnologiyasida keng
ishlatiladi. Maxsus flyuslar yordamida titanni elektr yoy va elektr toshqol usullari bilan payvandlash usullari
ishlangan.
Sirkoniy — cho‘zilishdagi mustahkamligi juda yuqori (100 MPa) kislota, ishqor va tuzli muhitga chidamli
nodir metall. Uning zichligi 6500 kg/m
3
, erish harorati 1857°C. Mis va sirkoniy aralashmasidan turli
qotishmalar va legirlangan po‘lat olishda ishlatiladi.
Vanadiy — oqish kumushsimon metall, zichligi 6020 kg/m
3
, erish harorati 1720°C ga teng bo‘lgan, tuzli
suvda zanglamaydigan nodir metalldir. Vanadiy po‘lat eritmasiga qo‘shilgan legirlangan metall. Vanadiy bilan
mis eritmasidan a’lo sifatli bronza olinadi.
Tantal — juda qattiq, zichligi 16600 kg/m
3
, erish harorati 3000°C ga teng qotishma. Tantal, asosan
elektrvakuum uskunalarida maxsus qotishma sifatida ishlatiladi.
|
| |
