F82b9f65-d018-45f6-bb38-4ca54906821e pdf




Download 1,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/96
Sana18.05.2024
Hajmi1,81 Mb.
#242197
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   96
Bog'liq
оила психологияси китоб

5-bosqich.
Bolalar katta bo`lib, 
balog’at
yoshiga yetadilar, o`qishlarni 
tugatib, mustaqil kasb-hunar egallash bosqichiga qadam bosganda, ayrim yoshlar 
mustaqil oilaviy hayot qurishga ham ulguradilar. SHu davrga kelib
, “
Bola 

ota-
ona
” 
munosabatlari deyarli tugaydi. Ayniqsa, bu holat yevropa xalqlariga mos, 
balog’at
yoshiga yetgach, deyarli barcha hayotiy masalalarni yoshlar o`zlaricha, 
o`z bilganlaricha xal qila boshlaydilar. Ota-onalar ularning xato qilib 
qo`yishlaridan xavotir olmay qo`yadi. Bizda, SHarq xalqlarida bu holat biroz 
boshqacha: ota-ona farzandi kasb-hunarli bo`lib, mustaqil professional yo`ldan 
ketayotgan bo`lsa ham, ularning kelajagi, oilasi, moliyaviy ahvoli borasida 
xavotirga tushaveradi, 
o`g’il
uylanishi, qizlarning turmush chiqishlarida ota-ona va 
ularning ota-onalari 

momolar va buvalar bosh-qosh bo`ladilar. Turmush 
o`rtog’i
tanlash masalasi ham bizda juda kam holatlarda bo`yiga yetgan qiz yoki yigit 
ixtiyoriga havola etiladi. 
Ya’ni
, ko`chadan birdan notanish qizni 

Tanishing, bu 
mening 
bo`lg’usi
qallig’im
, turmush 
o`rtog’im” 
deyishlar bizda deyarli 
uchramaydi, chunki bunga bizning asriy urf-odatlarimiz, oilaviy tarbiya 
mezonlarimiz yo`l qo`ymaydi. 
Ayrim bo`linmagan oilalarda 
o`g’il
uylangandan keyin ham, qiz farzandli 
bo`lganda ham ota-onalar ularning 
g’amini yeb
, hayotda qoqilmasliklari uchun 
harakat qilaveradi. Hattoki, mamlakatimizning deyarli barcha hududlarida shunday 
odatlar borki, ona ko`zi yorigan qizining oziq-ovqati, yemishi uchun to`la o`zini 
javobgar, deb hisoblaydi. CHunki bunga ikki sabab bor: birinchisi 

yangi ko`zi 


29 
yorigan ayol organizmida shunday yangilanish ro`y beradiki, uni o`ziga keltirish 
uchun aynan yillar mobaynida o`z oilasida yegan-ichganlari adaptatsiya 
jarayonlarini tezlashtiradi; ikkinchidan 

o`z onasining mehribonlik 
ko`rsatayotganligi yosh onaning yaqinda boshidan kechirgan 

iyinchiliklarini 
unutish, o`zini chinakam ona sifatida onasiday his qilishini 
ta’minlaydi
. Ushbu 
psixologik holat o`ta muhim bo`lib, aynan o`zbeklarda bu oila mustahkamligining 
omillaridan hisoblanadi. Qaynona ham ona, u ham keliniga achinadi
tug’ruqning
azoblarini unutishi uchun qo`lidan kelganini qiladi, lekin o`z tuqqan onasining 
xabar olishi, yonida bo`lishi ko`plab kuzatishlarda yosh onaning onalik roliga 
tezroq kirib ketishiga, ko`krak suti bilan bolasini emizib katta qilishida katta rol
ь 
o`ynaydi. 
SHuni ham 
ta’kidlash
joizki, ayrim hollarda ota-onaning yoshlar hayotiga 
aralashuvi shu qadar bevosita xarakterli bo`ladiki, bu yoshlar bilan ota-onalar 
o`rtasidagi nizolarga ham sabab bo`ladi, qaynona va kelin, qaynota va kuyov 
o`rtassida nizolar ham ana shunday aralashuvning ko`pligidan kelib chiqadi. 
Ya’ni

ota-onaning farzandi 
balog’at
yoshiga yetib, mustaqil hayotga qadam qo`ygandagi 
aralashuvlari, 
g’amxo`r
liklari ham ijobiy, ham salbiy oqibatlarni olib kelishi 
mumkin. 
Farzandlarning mustaqil iqtisodiy maqomga ega bo`lishlari, o`z oilasiga ega 
bo`lishi ota va onaga boshqa yana qo`shimcha rollarni bajarishni taqozo etadi 

kelin, kuyov, qaynona, qaynota va boshqalar Bundan tashqari, yangi paydo bo`lgan 
yosh oilaning qarindosh-
urug’lari
o`rtasidagi munosabatlar, masalan, quda-
andachilik munosabatlari ham yosh oila va uning ota-onalari maqomlarining 
o`zgarishiga olib keladi. Masalan
, “
endi qudalikmiz
”, “
kuyovim bor
”, “
buvi yoki 
buva bo`ldim
” 
kabi 
e’tiroflar
shaxs ongida va xulqida jiddiy o`zgarishlarni keltirib 
chiqaradi. Ayrim ayollar ayni shu daqiqalardan boshlab, tashqi ko`rinishidan tortib, 
hayot tarzida ham jiddiy o`zgarishlarni boshlaydi, masalan, tez-tez ichadigan ota 
bu salbiy 
qilig’ini
tashlaydi, chunki kelindan uyaladi; namoz o`qimaydigan ona 
quda-andalar oldida uyalaman deb, namoz o`qishga kirishadi, mahalla-kuyga 
ko`proq aralashadigan bo`lib qoladi. 


30 

Download 1,81 Mb.
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   96




Download 1,81 Mb.
Pdf ko'rish