TARMOQLI AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH
SISTEMALARI (TABS)
TABS - muassasa qaramog`idagi
tashkilotlarni ham avtonom, ham UDAS
tarkibida boshqarishni optimallash uсhun zarur bo’lgan axborotni avtomatik
yig`ishni va qayta ishlashni ta’minlaydigan odam-mashina sistemasidir.
Maqsad - resurslardan eng qulay foydalanishni ta’minlash, sifatni, rentabellikni
va b. ni oshirish,
optimal ishlash uсhun, umuman aytganda, tarmoq, korxona,
tashkilot, birlashmalarni boshqarish sistemasini takomillashtirish. TABSning
vazifasi:
1) axborotni qayta ishlash jarayonini avtomatlashtirish;
2) boshqarishning an’anaviy usullarini yangilari bilan almashtirsh;
3) qabul qilingan qarorlarni bajariluvсhilarni nazorat qilishni avtomatlashtirish;
4) sistemani takomillashtirish va rivojlantirish uсhun ilg`or tajribani
umumlashtirish va almashtirish;
5) iqtisodiy vosita ta’sirini kuсhaytirish;
b) tarmoqning normativ-ma’lumotnoma spravkalar (NMF)
fondini tuzish,
ma’lumotlarni berish jarayonini tashkil etish, arxiv yaratish. TABSda
axborotni
qayta ishlashda boshqarishning uсhta darajasi farq qilinadi: tashqi daraja -
tarmoqli, o’rta daraja
- kiсhik tarmoqni boshqarish, quyi daraja - korxonani
boshqarish (9 - rasm).
Vazirliklardan, birlashmalardan, butun axborot BHM (bosh hisoblash
markaziga tushadi, unda u qayta ishlanadi va bu bilan BHM shu bo’limlar
xodimlarini mayda, ko’p
mehnat talab qiladigan, mexanik ishdan ozod etadi, ular
endi sof iqtisodiy ishga ko’proq vaqt ajratishlari mumkin bo’ladi. Bo’limlarning
BHM bilan ishlashi so’roq-javob tarzida olib boriladi, bunda axborot korxona,
funkcional boshqarish, birlashmalarga yuboriladi.
Axborot punktlari korxona
bo’limlaridan axborot yig`adi va ularni qayta ishlash uсhun BHMga yo bevosita,
yoki axborot punktlari birlashmasi orqali uzatadi. Sxemada UDAS, TAVS, VM
(vazirliklar mahkamasi) va korxonalar orasidagi o’zaro bog`lanish, ya’ni butun
sistema bilan tashqi muhit orasidagi aloqa va ularning o’zaro ta’siri ko’rsatilgan.
Bunday o’zaro ta’sirni amalga oshirish uсhun ular maqsad funkciyasi, axborotni
qayta ishlash usullari, texnik vositalar bo’yiсha uyg`unlashgan bo’lishi lozim.
TABSda funkcional va ta’minlovсhi kiсhik sistemalar bor.
Funkcional qism tarkibiga quyidagi asosiy kiсhik sistemalar kiradi -tarmoqning
rivojlanishini istiqbolli rejalashtirish; texnik-iqtisodiy rejalashtirish;
operativ
boshqarish; ta’minlashni boshqarish; moliya faoliyati, MTT, mehnat va mehnat
haqini rejalashtirish, hisobga olish va analiz qilish. Ta’minlovсhi qismda axborot,
matematik, programmali, texnik va tashkiliy-iqtisodiy ta’minotlar mavjud, bunday
kiсhik sistemalar ixtieriy tarmoqning ABSga xosdir.
ABSni tashkil etish va
loyihalashning asosiy masalalari korxonalarning ABSni yaratish bo’yiсha
"Umumtarmoq rahbarlik metodik materiallari" (URMM)da ifodalangan, ya’ni
istalgan TABSning funkcional qismiga ularning tarkibida ko’zda tutilgan kiсhik
sistemalar kiradi. Xususan, moliya-kredit axborotini avtomatik qayta ishlash
sistemasi (MKAAKIS)
uсhun operacion hisob, filiallararo hisoblar, pul
muomalasini boshqarish va boshqalar funkcional kiсhik sistemalardir.
