|
Fanning ta’lim texnologiyasi " tasdiqlayman" O’quv-tarbiyaviy ishlar bo’yicha direktor o’rinbosari
|
| bet | 124/156 | | Sana | 27.11.2023 | | Hajmi | 27,19 Mb. | | #106725 |
Bog'liq namunaSitollar
Sitallar kristall strukturali anorganik material bo‘lib, maxsus tarkibli shishani kristallash orqali olinadi (“sitall” so‘zi “silikat” va kristall so‘zlarining qisqartmasidan iborat. Sitallning kristall fazasi tayyorlanish sharoitiga qarab 90- 95% ni tashkil etadi. Bunda kristall o‘lchamlari 1-2 mkm dan ortmaydi.
Kristall fazali sopoldan farqli o‘laroq, sitall shisha qotishmalaridan hosil bo‘ladi va mayda donador (kristall o‘lchami 1 mkm, sopolnikida esa 20-25 mkm) tarkibga ega bo‘lib, material hajmida havo bo‘shliqlari bo‘lmaydi. Sitalldan mahsulot ishlab chiqarish usullari xuddi shishaniki kabi bo‘ladi. Sitall olish uchun arzon bo‘lgan tog‘ jinslari, shlak kabi xomashyolar talab etiladi. Quyidagi tarkibli sitallar eng ko‘p tarqalgan:
litiy-alyumosilikatli (Li2O-Al2O3-Si O2);
magniy-alyumosilikatli (MgO-Al2 O3-SiO2);
litiy-ruh-silikatli (Li2O-ZnO-SiO2);
4).litiy-magniy-silikatli (Li2O-MgO-SiO2) va boshqalar.
Sitallarning metall bilan yaxshi birikishi, dielektrik xossalari va issiqqa chidamliligining yuqoriligi, ularning mikromodulli bosma shemalar asosida qo‘llash imkonini beradi. Alangaga chidamliligi, yaxshi mexanik xossalari, yuqori darajali radioshaffofligi tufayli sitallni aylanadigan antenna o‘tkazgichlarda ishlatish mumkin.
3-reja: Slyuda va slyudali materiallar
Slyuda tabiiy va sintetik turlarga bo‘linadi. Tabiiy slyuda kristall strukturali, qatlamli tuzilishga ega mineraldir. Slyuda juda yaxshi dielektrik xossalarga, egiluvchanlikka va mexanik mustahkamlikka ega kimyoviy chidamli hamda issiqbardosh mineraldir. Kimyoviy tarkibi bo‘yicha slyudaning turli xillari suvli alyuminiy silikati va ishqorli metall birikmalaridan iborat anizatrop materialdir. Slyuda kristallarida kislorod va kremniy hamda elementar qatlamlarni tashkil etuvchi alyuminiy va magniy ionlari o‘zaro mustahkam bog‘langandir. Shu sababli, slyuda elektr maydon kuch chiziqlari yo‘nalishida yuqori dielektrik xossalarga ega. U yupqa qatlamli, o‘ta egiluvchan, yonmaydigan mineraldir. Texnikada tabiiy slyudaning ikki turi: muskovit va flogopitdan foydalaniladi.
Slyuda tabiatda juda kam ychraydigan qimmatbaho materialdir. Uning qatlam bo‘yicha elektr izolyatsiya xossalari juda past, solishtirma hajmiy qarshiligi 106108 Omm qiymati muskovitda 1116, flogopitda 2346 atrofda bo‘ladi. Slyudaning elektr o‘tkazuvchanligiga namlik va harorat kuchli ta’sir etadi. Slyuda qayta ishlanib, undan mikanit, mikanitli tasma va mikafoliy ishlab chiqariladi. Ularni tayyorlash uchun qalinligi 545 mkm li slyuda ishlatilib, ularning yuzasi 46 sm2 dan 5065 sm2 gacha o‘zgartiriladi.
Slyudaning erish harorati 11451400C atrofida bo‘lib, mazkur mineralning suvsizlanishi: muskavitda 200600C, flogopitda esa 800900C da ro‘y beradi.119
Slyudaning qutblanishi, asosan, ionli bo‘ladi. Issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsienti muskovitda 0,44 Vt/mK, flogopitda 0,51 Vt/mK.
Mikanit-varaqsimon slyudali material bo‘lib, u o‘z navbatida argonik (gliftal) lok yoki anorganik bog‘lovchi modda (eruvchan shisha) yordamida tayyorlanadi.
Mikanit asosan kollektorli (elektr mashina kollektrlarida), quyma (elektr mashina kollektor konusida), egiluvchan (elektr mashina izolyatsiyasida) va qistirmali turlariga bo‘linadi.
|
| |
