Embrional o'zak hujayralar




Download 4,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/134
Sana07.06.2024
Hajmi4,16 Mb.
#261246
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   134
Bog'liq
biotex

Embrional o'zak hujayralar 
Embrional o'zak hujayralari liniyasi ilk marotaba 1981 yil Evans, Kaufman va Martinlar 
tomonidan sichqon blastotsistasidan olingan. Bu hujayralar polipotent bo'lib, kul'turada 
differentsiallanishi mumkin. Shuningdek embrional o'zak hujayralar somatik hujayralarning 
normal genotipini saqlaydi.
Blastotsistaga kiritilgan embrional o'zak hujayralar homilani barcha organ va to'qimalarini bir 
maromda rivojlantirganligi aniqlangan (1984 yil). Tug'ilgan homiladagi belgilar undan keyingi 
avlodlarga ham o'tavergan. 
Quyidagi rasmda embrional o'zak hujayralar yordamida transgen sichqonlar olish 
bosqichlari ko'rsatilgan. Ushbu bosqichlar ichida eng murakkabi - embrional o'zak hujayralarni 
differentsiallanmagan holda ushlab turish.
Hozirgi kunda embrional o'zak hujayralar yordamida transgen hayvonlar olish 
tehnologiyasi ko'proq transgen sichqonlar yaratish uchun qo'llanilmoqda. Chunki so'nggi 
vaqtlargacha bunday hujayralarning faqat sichqonlardan olinganlari bor edi holos. Biroq ohirgi 
yillarda boshqa ko'plab sut emizuvchilarning blastotsistalaridan embrional o'zak hujayralar 
ajratildi. Quyida ushbu sut emizuvchilar ro'yhati va hujayralarning olingan yili keltirilgan: 

tillarang og'mahon (1988); 

cho'chqa (1990); 

qo'y (1990); 

sigir (1992); 

norka (qorako'zan (1992)); 

quyon (1993); 

kalamush (1994); 

inson (1994); 

maymun (1995) 
Shunday qilib, yaqin yillarda ushbu hayvonlarning transgen formalari yaratilsa ajab 
emas. 
Tehnologiyaning yana bir qulay tomoni shundaki, ishni bajarishda zigotalardan emas, 
balki blastotsistalardan foydalaniladi. Yirik sut emizuvchilardan blastotsistalarni jarrohlik 
amaliyotisiz (bachadonni yuvib) ham olish mumkin. Qishloq ho'jaligi hayvonlari barcha 
turlarining blastotsista bosqichidagi embrionlarini suyuq azotda saqlash va embrionlarni surrogat 
urg'ochilarga jarrohlik amaliyotisiz transplantatsiya qilish usullari ishlab chiqilgan.

100 
Embrional o'zak hujayralar yordamida embrionlarni rekonstruktsiya qilib transgen 
hayvonlar olish ketma-ketligi. 
1-
embrional o'zak hujayralar kul'turasini olish (bu hujayralar – blastotsistalarning ichki 
hujayralari massasi). Blastotsistalar fibroblastlarda o'stiriladi. Ular Petri kosachasi tagida qat-qat 
bo'lib ajraladi. Ularning ayrimlari embrional o'zak hujayralari liniyasini hosil qiladi.
2- embrional o'zak hujayralarga genetik konstruktsiyani kiritish (transgen hujayralarni 
boshqalaridan ajratib olish uchun o'zak hujayralarga Neo geni kiritiladi. Neo – neomitsinga 
(antibiotik) chidamli gen. Bu gen neomitsintransferaza fermenti sintezi uchun javob beradi. 
Muhitga neomitsin antibiotigi qo'shilsa, tarkibiga Neo geni kirmagan hayvon hujayralari halok 
bo'ladi. Neo geni bor hujayralar esa yashayveradi. So'ngra tirik qolgan hujayralar koloniyasi 
molekulyar-genetik tahlil qilinadi.
)
; 
3- mikroin'ektsiya uchun blastotsistalar olish: ular terisini rangi boshqalaridan farq qiladigan 
hayvonlar liniyasidan olinadi; 
4- himer embrion konstruktsiyasini yaratish: transgen

Download 4,16 Mb.
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   134




Download 4,16 Mb.
Pdf ko'rish