1-jadval
Marketingda nazorat turlari
|
Nazorat turi
|
Bosh javobgar
|
Nazoratdan
maqsad
|
Mazmuni
|
1
|
Yillik reja nazorati
|
Rahbariyat-ning bosh va хrta bхğini
|
Rejadagi natijalarga erishilganligi yoki yхqligini tekshirish
|
Sotuv hajmi tahlili.
Bozor hissasi tahlili.
Sotuv hajmining xara-jatlarga nisbatan tahlili Moliyaviy tahlil.
Iste'molchilar va bozorda boshqa ishtirok tuvchi-larning fikrlarini хrganish
|
2
|
Foyda darajasi nazorati
|
Marketing faoliyati nazoratchisi
|
Kompaniyaning sarmoyani qaerda yхqotayotganligi yoki olayotganligini tekshirish
|
Foydalilik darajasini tovarlar,mintaqalar, iste'molchilar,savdo kanallari va hokazolar bхyicha aniqlash
|
3
|
Samara-dorlikni nazorat qilish
|
Tarmoqlar bхyicha rahbarlar. Marketing faoliyati nazoratchisi
|
Marketing faoliyati samaradorligini baholash va yuksaltirish
|
Sotish bilan shuğullanuvchi xodimlar ishi tahlili Reklama faoliyati samaradorligi tahlili.
Sotishni rağbatlantirish samaradorligi tahlili.
Tovar tarqatish samaradorligi tahlili
|
4
|
Strategik nazorat
|
Bosh rahba
riyat, marketing auditorlari
|
Kompaniya bozorga, tovarlarga va tovar tarqatish kanallariga nisbatan хz imkoniyatlaridan tхla foydalanayot-ganligini yoki foydalanmayotgan-ligini tekshirish
|
Marketing faoliyati samaradorligi tahlili, marketing faoliyatining auditor nazorati
|
Yillik reja nazorati - ayrim olingan bozor va tovarlar uchun tovar sotish hajmi, foydasi va boshqa kхrsatkichlari bхyicha yillik topshiriqlarning bajarilish darajasini baholashdan iboratdir.
Yillik reja nazoratida sotuv hajmi, bozor hissasi, sotuv hajmining xarajatlarga nisbati bilan boğliq tahlillar, moliyaviy tahlil, iste'molchilar va bozorda faoliyat kхrsatuvchi boshqa sub'ektlarning fikrlarini хrganish bilan boğliq tahlil ishlari хtkaziladi.
Sotuv hajmi tahlili har bir tovarning ma'lum bir bozorda haqiqatda qancha sotilganligi va bu borada kхzda tutilgan maqsadga erishilgan yoki erishilmaganligini bilish uchun хtkaziladi.
Bozor hissasi tahlili esa muayan korxonaning bozordagi boshqa raqobatchilarga nisbatan egallagan хrnini bilishga qaratilgan bхladi.
Marketing harakatlarining sotilgan tovarlar hajmiga nisbatini tahlil qilish korxonaga marketing xarajatlarining samaradorligini baholash va xarajatlarning qabul qilish mumkin bхlgan miqdorini belgilashga imkon beradi. Kхpincha bunday tahlillar marketing harakatlarining har bir elementiga nisbatan qхllaniladi (reklama xarajatlari, marketing tadqiqotlari xarajatlari, sotishga bхlgan xarajatlar va boshqalar).
Moliyaviy tahlil sarflanayotgan mablağlarning qoplanishiga ta'sir etuvchi omillarni хrganishni maqsad qilib qхyadi. Umuman olganda, bu tahlil natijasida korxonaning moliyaviy barqarorligini ta'minlashda marketing omillarining roli aniqlanadi.
Iste'molchilar va bozorda faoliyat kхrsatuvchi boshqa sub'ektlar fikrlarining tahlili mijozlar, dilerlar va boshqa marketing faoliyati ishtirokchilarining korxonaga nisbatan munosabatlarining хzgarishini kuzatishga asoslanadi. Buning uchun sхrovlar, suhbatlar хtkaziladi, oğzaki va yozma shikoyotlar qayd etilib, tahlil qilinadi.
Foyda darajasi nazorati - har xil tovarlar, mintaqalar, iste'molchilar guruhlari, tovar tarqatish kanallarining foydali ishlashini ta'minlash maqsadida baholash va bu borada хzgartirishlar kiritish bilan boğliq harakatlarni mujassamlashtiradi. Bu nazorat turi har haftada, oyda yoki har kvartalda bir marta хtkaziladi va yillik reja nazoratining bir qismi hisoblanadi.
Samaradorlikni nazorat qilish. Korxonaning marketing faoliya tining samaradorlik darajasini faqatgina qisqa davrdagi faoliyat natijasi bilan aniqlash shart emas. Yuqori samaradorlik korxona хzining marketing siyosatini strategik masshtabda tхğri olib borganligi bilan ham tushuntiriladi. Shu sababli kхpgina korxonalar vaqti-vaqti bilan birvarakayiga korxonaning marketing faoliyati samaradorligini tanqidiy baholaydilar, ya 'ni marketing faoliyati bхyicha strategik nazoratini amalga oshiradilar. Bu erda marketing auditi asosida atroflicha baholashni хtkazish katta ahamiyat kasb etadi.
Marketing auditi deganda korxonaning butunlay va uning ayrim sub'ektlarining maqsadi, strategiyasi va marketing faoliyatining ayrim turlarini atroflicha, sistematik, hech kimga boğliq bхlmagan, xolisona tekshiruvini amalga oshirish tushuniladi.
Marketing auditining asosiy maqsadi marketing faoliyatining samaradorligini oshirish uchun qaerda, qanday muammolar va imkoniyat lar borligini aniqlashdan iboratdir. Marketing auditi asosan хzida tхrtta muhim xususiyatlarni mujassamlantiradi. Bu xususiyatlar audit qamrab oladigan marketing faoliyatining kengligi, nazoratning sistematik tarzda olib borilishi, nazoratni хtkazishda hech kimning monelik qilmasligi va nazoratning doimiyligidadir.
Umuman olganda, marketing nazorati korxonaning raqobatbardoshligini ta'minlashga va samarali faoliyat kхrsatishiga xizmat qiladigan muhim omillardan biri sanaladi.
| 