201
23-24- mavzu. Taqriz matni. Taqriz turlari
Nazariy ma’lumot.
Taqriz
(arab. — ijobiy baho) — adabiy tanqid janri; yangi badiiy, ilmiy
yoki ilmiy-ommabop asar tahlili. Taqrizda asarning bibliografik tavsifi,
shuningdek, mazmuni, unda ko‘tarilgan muammolar, asarning g’oyaviy badiiy
xususiyatlari, muallif ijodida, adabiyotda tutgan o‘rni haqida ma’lumot bo‘ladi;
asarga baho beriladi, uning asosiy fazilatlari va nuqsonlari qayd qilinadi. Taqriz
asosan keng kitobxonlar ommasi uchun mo‘ljallanadi, ularni yangi asarlardan ogoh
qiladi, zarurini tanlab olishga ko‘maklashadi. Ichki taqriz ham bo‘ladi. Masalan,
nashriyotga kelgan badiiy, tanqidiy va ilmiy-ommabop asar ichki taqrizga beriladi,
biroq bu taqriz matbuotda e’lon qilinmaydi.
Taqriz - saylanma bayonning bir turi.U badiiy, ilmiy, metodik va boshqa
asarlarga berilgan bahodir.Taqrizda asar tanqidiy tahlil etiladi, shu nuqtai nazardan
baholanadi. Asarning yutuqlari ham, nuqsonlari ham ko‘rsatiladi. Taqrizchi
o‘zining da’volarini turli dalillar asosida isbotlay oladi, asarga ilmiy izohlar
beradi.
Taqriz yozish odobi xolislikni, haqiqatdan chetlashmaslikni talab etadi.
Taqriz qilinayotgan asarning yutuq va kamchiliklari, nazariy va amaliy ahamiyati
haqqoniy ko‘rsatilishi lozim. Asarga baho berishda muallifning shaxsiyati, obro‘si
emas, balki uning (asarning) xususiyatlari, ahamiyati ko‘zda tutiladi.
