Gayubova komila anvarovna yulanova nargiza davlatovna akademik yozuv

208 
Taqriz tuzilmasi 
Taqriz matnining mazmuni bo‘yicha tuzilmasida quyidagi tarkibiy qismlar bo‘lishi 
kerak: 
Tahlil predmeti 
Taqriz berilayotgan ish nima ekanligi aytiladi: diplom 
loyihasi, maqola, dissertatsiya, monografiya va b.; chiqish 
ma’lumotlari keltiriladi. Taqriz yozuvchi uchun taqriz matni 
qaysi janrga taalluqli ekanligini bilish zarur, chunki ishning 
ahamiyati haqidagi xulosalar va umumiy baho shunga bog’liq 
bo‘ladi.
Mavzuning 
dolzarbligi 
Ishda ko‘tarilgan masalalarning muhimligi, bilim va 
madaniyatning u yoki bu sohalarida zamonaviy muammolarni 
yechish uchun ahamiyati ko‘rsatib o‘tiladi.
Qisqacha 
mazmuni 
O‘qib chiqilgan matnning mazmunini anglay olish, avval 
olingan bilimlar bilan bog‘lay olish zarur, chunki ishning 
qisqacha mazmuni taqrizda uning tanqidiy tahlili va bahosi 
bilan mutanosib bo‘lishi kerak.
Baholash qismi
 
Odatda dastlab taqriz berilayotgan ish u yoki bu janrga 
beriladigan umumiy talablarga mos kelishi nuqtai nazaridan 
baho beriladi. Uning yutuqlari keltiriladi: yangiligi, mavzuni 
ochib berilganligi, xulosalarning dalillar bilan berilishi, 
misollar, illyustratsiyalar, chizmalarning berilishi; bayon 
etilgan mavzu bo‘yicha adabiyotlar bilan tanish ekanligi; 
muammoli masalalar bo‘yicha turli qarashlarni taqqoslash va 
tahlil qilish qobiliyati, bayon qilish uslubi va h.k. So‘ng taqriz 
beruvchi tanqidiy fikrlarga o‘tadi, kamchiliklarni ko‘rsatadi. 
Ularni ko‘rsatib o‘tish taqrizni faqat salbiy qilib ko‘rsatishi 
kerak emas. Retsenzentning tahlil qilinayotgan ish va 
muallifga do‘stona munosabati ko‘rinib turishi kerak, shuning 
uchun barcha kamchiliklar taklif va tavsiyalar ko‘rinishida 
beriladi.

209 
Xulosalar
Taqriz qilinayotgan ish janriga muvofiq shakllantiriladi. 
Ishning ahamiyati, ushbu muammo bo‘yicha mavjud boshqa 
ishlar qatoridagi o‘rni, amaliy ahamiyati, tadqiqot davomida 
olingan natijalarning qo‘llanilishi qayd etiladi. 
Taqriz yozishda quyidagi sxemaga amal qilinadi:
1. Tezis (umumiyholati) va uni ochib berish.
2. Kitob (film, teatr, maqola)ning baholanishi.
Taqrizning boshlang‘ich qismida quyidagi konstruksiyalardan foydalaniladi:
Kitob (film, teatr, maqola)da … hikoya qilinadi.
Kitob (film, teatr, maqola)da … muammolar ko‘tariladi.
Taqrizni baholash qismida quyidagi konstruksiyalardan foydalaniladi:
Men … hisoblayman.
Mening fikrimcha…
Mening nazarimda…
… menga yoqdi.
… menda katta taassurot uyg’otdi.
Kitob (film, teatr, maqola) …o‘rgatadi.

Download 7,1 Mb.