166
Mavzu yuzasidan mashq va topshiriqlar
1-topshiriq.
Insonning paydo bo‘lishi haqida klassik tasavvurlar
Olimlarning fikriga ko‘ra, birinchi maymunga o‘xshash mavjudotlar 38
million yil oldin paydo bo‘lgan.
Bundan tashqari, evolyutsiya jarayonida inson
bo‘lishga olib kelgan yo‘l 25-5 million yil oldin paydo bo‘lgan va taxminan 2
million yil oldin insondan mohirlik qobiliyatiga ega bo‘lgan odamga aylangan.
O‘z navbatida, mohir odam 1,5 million yil oldin sodir bo‘lgan tik turgan odamga
aylandi. U Afrika, Osiyo va Yevropada yashab, 200 ming yil oldin yo‘qolgan deb
hisoblashadi.
Paleoantropologlarning nuqtai nazari bo‘yicha, zamonaviy anatomik
tuzilishga ega bo‘lgan (homo sapiens) odam evolyutsion tarzda rivojlanib,
birinchi, eng qadimgi odamlarning yoshi esa 300-400 ming yillikda aniqlanadi.
Tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra, ular zamonaviy
avlodlaridan juda oz farq
qildilar va deyarli bir xil bosh suyagiga, ichiga kirgan peshona, kuchli jag’lar va
tishlarga ega edilar. Ilmiy dunyoda "aqlli odam" turi 40 ming yil avval paydo
bo‘lgan, ammo Janubiy Afrikada va dunyoning boshqa qismlarida keyingi olib
borilgan kashfiyotlar odamning yoshi 40 dan 100 ming yilgacha bo‘lgan
degan
fikr paydo bo‘lishiga olib keldi.
"Insonning kelib chiqishi" kitobida Darvin insonning maxsus maqomga
ega bo‘lish huquqini inkor etib, insonning "daraxtlarda yashagan to‘rt oyoqli
mavjudotning avlodi" ekanini ta’kidladi. O‘sha paytlarda bu jasur bayonotda eng
kuchli dalillar yo‘q edi — eng qadimgi maymunlar
va zamonaviy odamlar
167
o‘rtasidagi aloqalar sifatida e’tirof etilishi mumkin bo‘lgan mavjudotlarning
qazilma qoldiqlari topilmadi. Bugungi kunda deyarli barcha paleoantropologlar,
kamdan-kam istisnolardan tashqari, so‘nggi o‘n
yilliklarda Afrika, Osiyo va
dunyoning boshqa qismlarida inson ajdodlarining qazilma qoldiqlari Darvinning
nuqtai nazarini to‘liq tasdiqlagan.
Matn yuzasidan topshiriq.
1. Matnga savollar tuzing.
2. Uning mazmunini kengaytirib so‘zlab bering.
