35
Ikkala muqobil variant - «ovoz berish» ham, «chiqish» ham o‘zining
qator
kamchiliklariga ega. Ovoz berish aktsiyalarning kichik paketlari egalari uchun «chiptasiz
muammosi»ni keltirib chiqaradi. Bundan tashqari, aktsiyadorlar yig‘ilishning kun tartibini
menejerlarning o‘zlari nazorat qilishadi. Samarasiz boshqarilayotgan firma aktsiyalarining
sotilishi esa hamma vaqt aktsiyalarning pasaygan kursi tufayli mulkdorlarga zarar keltiradi.
«Ovoz berish» borasidagi ahvolni ishonchli ovoz berish amaliyoti yordamida to‘g‘rilash
mumkin, bunda kichik paketlar mulkdorlari o‘z nomidan ovoz
berishni yirikroq paketlar
egalariga ishonib topshiradilar. «Chiqish» variantidan foydalanishni esa aktsiyalarning
birlashtirilgan paketlari oldi-sotdisiga tender takliflaridan foydalanish orqali optimallashtirish
mumkin.
Menejerlar bilan xodimlarning o‘zaro munosabatlarida «printsipal-agent» muammosining
hal etilishi
fordizm – Buyuk qatag‘onlik davrida Genri Ford
tomonidan ishlab chiqilgan
mehnatni tashkil qilish tizimi tamoyillariga asoslanadi. Menejerlar bilan yollanma xodimlarning
o‘zaro munosabatlari siyosati sifatida fordizmning asosiy unsurlari quyidagilardan iborat:
-
narxlarning o‘sishiga qarab ish haqining indeksatsiyalanishini o‘z ichiga oluvchi
mehnatga haq to‘lashning yuqori darajasi;
-
qat‘iy ishlab chiqarish intizomi, bunda mashina (masalan, konveyer) xodimning
harakatlari ustidan nazorat qilish vositasi rolini o‘ynaydi;
-
kasaba uyushmalari ish beruvchilar bilan yollanma xodimlar o‘rtasidagi
nizoli
munosabatlarda vositachi rolini bajarishadi;
-
bir tarmoqning o‘ziga qarashli korxonalarda (masalan, «Ford» va «General Motors»
o‘rtasida) kadrlar o‘rni almashtirilishining yuqori darajasi.
Va nihoyat,
A firmaning ishlab chiqarish va sotish aloqalarining tarkibi transaktsiya
xarajatlarini pasaytirish vazifasiga to‘liq buysungan. Integratsiya – orqaga, oldinga va
kombinatsiyalash – muqobil maqsadlarga qaraganda ko‘proq transaktsiya xarajatlarini
pasaytirish maqsadlari bilan bog‘liq.
Etkazib beruvchilar, xaridorlar, shuningdek ular bilan
tuziladigan shartnomaning xilini tanlash firmaning shu onda bozorda yuzaga kelgan transaktsiya
xarajatlarining darajasini pasaytirishga intilishini aks ettiradi. Masalan, go‘sht mahsulotini
tashish uchun refrijerator texnika bilan ta‘minlashga katta miqdordagi
investitsiyalar zarurligi
bois, ko‘pincha go‘shtni qayta ishlovchi korxonalar tashish masalasini refrijeratorlar parkini
xarid qilgan holda, pudrat asosida hal etishadi.
