Hayot faoliyati xavfsizligi

32 
Birinchi navbatda zilzilaning paydo bo‘lishidagi yer qobig‘idagi ichki 
kuchlarning ta’siri, ularning yer yuzasidagi inshoatlarga ko‘rsatgan zarbasining 
kuchi, ikkinchi navbatda uy -joy binolarining, korxonalarning, inshoatlarni qurish 
ishlarini sifatsiz olib borilgani, zilzilaga bardosh ber adigan qilib kurilmagani, 
ularni loyixalash va qurishda yo’l qo‘yilgan xatoliklar, hamda nazoratga kam e’tibor 
ber ilganidir.
Zilzila sodir bo‘lganda akl - zakovat bilan ish ko‘rilsa shikastlanmaslik 
darajasini ancha yuqori ko‘targan bo‘lamiz tebranishni sezgan vaqtimizda sekin - 
asta xavfsiz joyga harakat qilishimiz lozim, asosiy xavf binodagi osma anjomlardir. 
Avvalo, tinchlaning, xech kanday qaltis harakat qilmang, baqirmang va 
atrofdagilarni koyimang. Binoda bo‘lsangiz xavfsiz joylardan : eshik oldilari, 
devorning ichki burchaklari, seysmik belbog‘ ostilaridan birortasini egallang. Dyer
aza va chayqaluvchi og‘ir buyumlardan uzoqroqda turing.
Xech vaqt yuqori qavatdagi binodan chiqib ketishni o‘ylamang. Aksincha 
tebranish o‘tib ketguncha bino ichidan panox qidiring, tebranishdan so‘ng binoni 
tark eting. Ko‘p qavatli uyda tursangiz liftdan foydalanmang.
Seysmik bardoshi kam bo‘lgan gishtli va xavfli binolardan tashqariga zudlik 
bilan chiqing, bunda elektr tarmoqlari, buyumlar harakatidan ogox bo‘ling. Ochiq 
joyda bo‘lsangiz binolarga, elektr tarmoqlariga yakin turmang.
Eng muximi, turli ofat sodir bo‘lganda asabingizni buzmang, osoyishtalik va 
xotirjamlik bilan ish tuting.
Bu zilzila sodir bo‘lganda kanday harakat qilishning qoidalari. Endi zilzila 
bo‘lib o‘tgandan so‘ng nimalarga e’tibor berish lozimligi to‘g‘risida eslatma. 
Tebranish tugagandan so‘ng bino va inshoatlarda buzilish, shikastlanish yuzaga 
kelishi natijasida insonlar ham jiddiy zarar ko‘radi. Eng muximi, osoyishtalikni 
saqlagan holda avvalo shikastlanganlarga yordam berish lozim. Birinchi yordam 
zarur bo‘lsa tashqi l eting. YOng‘in xavfi bor joylarni bartaraf eting. Suv, gaz, elektr 
tarmoklarida shikastlanish bor - yo‘qligini aniklang. Zinxor sham va gugurtdan 

33 
foydalanmang. Elektr tarmog‘ini asosiy tayanch nuqtadan uzing. Elektr 
tarmoqlariga yakin yurmang, ularni ushlab ham tekshirmang. Kanalizatsiya 
tarmoklarini ko‘zdan kechirmaguningizgacha, undan foydalanmang. SHikastlangan 
binoda extiyot chegaralarini ko‘rgan holda harakat qiling. Bezovta bo‘lgan yosh 
bolalarni tinchlantiring. Avvalo, oila — a’zolardan qo‘ni - qo‘shnidan, so‘ngra 
maktab, bog‘cha va boshqa muassasalaridan xabar oling. Qutqaruv ishlarida 
qatnashayotgan ichki ishlar, tibbiyot va boshqa soxa xodimlariga yordam kiling.

Download 5,44 Mb.