Umumiy zaharlash ta’siriga ega bo‘lgan va harlovchi moddalar




Download 5,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/147
Sana25.05.2024
Hajmi5,44 Mb.
#253549
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   147
Bog'liq
жумаева

Umumiy zaharlash ta’siriga ega bo‘lgan va harlovchi moddalar 
Umumiy zaharlash ta’siriga ega bo‘lgan zaharlovchi moddalarga suanud kislota va 
xlorsian kiradi. Sianid kislotani shved olyami Karl SHeele birinchi bulib 1782 yilda 
sintez kilgan. Aytishlaricha, u 4 yildan so‘ng shu zaharli modda bilan tajriba 
o‘tkazayotgan vaktda zaharlanib halok bo‘lgan. Sianid kislotaning zaharlash 
xususiyati kadim zamonlardan ma’lum. Masalan; YUnoniston koxinlar tabakasi 
shaftoli daraxti bargidan zaharli essensiya tayyorlab, aybdor kishilarni shu 
moddabilan o‘ldirganlar. Sianid kislota birinchi jahon urushi davrida fransuz 
ko‘shinlari tomonidan Somme daryosi bo‘yida nemis ko‘shinlariga karshi (7 iyo’l 
1916 yilda) ishlatilgan. U kam natija ber ishiga karamasdan hozirgi vaktda chet el 
harbiy kimyogarlari bu modda ustida katta tekshirish ishlari olib borishmokda. Bunga 
sabab zaharlanish klinikasi tez rivojlanib, jang maydonlarida bir necha dakika ichida 
o‘lim ro‘y ber ishidir. Ikkinchi jahon urushi davrida nemis fashistlari asirga tushgan 
ko‘plab kishilarni o‘ldirish uchun gaz kamyer alarida sian chumoli kislotasi efirlari, 
metilli «siklon A» va etilli «siklon B» ni ishlatganlar. 
Fizik va kimyoviy xossalari 
Sianid kislota (HCN). 
Kimyoviy nomlari: sianli vodopod; sianli vodorod kislotasi; sianid kislota. 
Sianid kislota rangsiz, uchuvchan, achchik bodom hidiga ega bo‘lgan suyuklik. 


236 
kaynash harorati +25,7 0S, shu sababli havoda tezda bug‘lanadi. Muzlash harorati 
13,4°S. Bug‘ining zichligi havoga nisbatan 0,93 ni tashqi l kiladi, ya’ni havodan 
yengil. Bug‘lari faollashgan ko‘mir yordamida yomon shimiladi, g‘ovakli matyer
iallarga yaxshi shimiladi. Ishlatilgan joylarida yoz vaktida 20-30 dakikagacha 
saklanib qolishi mumkin, noturg‘un zaharlovchi modda bo‘lib hisoblanadi. Suvda, 
organik yer ituvchilarda, fosgenda, ipritda va boshka zaharlovchi moddalarda yaxshi 
yer iydi. 
Xlorsian (CICN). Kimyoviy nomlari: sian kislotaning xlorangidridi; xlorsian; xlorli 
sian. 
Brom sian (BrCN) - rangsiz yoki sariq rangli kristall modda bo‘lib, o‘tkir hidga ega. 
kaynash harorati +b1,3 0S, yer ish harorati +52 0S. Bug‘i havodan 3,7 barobar og‘ir. 
Birinchi jahon urushida (1916 yil) avstro-vengyer ko‘shinlari 25% li brom sian, 
25% li brom atseton va50% li benzol aralashmasini ishlatganlar. 

Download 5,44 Mb.
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   147




Download 5,44 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Umumiy zaharlash ta’siriga ega bo‘lgan va harlovchi moddalar

Download 5,44 Mb.
Pdf ko'rish