• KTZM hosil qilgan o‘choqlarning asosiy tavsifi quyidagilar
  • -mavzu. Sanoatda va qishloq xo’jaligida ishlatiladigan zaharli




    Download 5,44 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet94/147
    Sana25.05.2024
    Hajmi5,44 Mb.
    #253549
    1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   147
    Bog'liq
    жумаева

    14-mavzu. Sanoatda va qishloq xo’jaligida ishlatiladigan zaharli 
    kimyoviy moddalarning (zkm) tasnifi va ta’sir mexanizmi. 
    Kuchli ta’sirchan zaharli moddalar (KTZM) sharoitida aholi harakati. 
    KTZM lar to‘qilganda (tashlanganda) o‘choq paydo bo‘ladi - bunga 
    ikkilamchi kimyoviy shikastlanish o‘chog‘i deyiladi. (zaharlovchi moddalar 
    qo‘llanilishida hosil bo‘lgan o‘choqqa birlamchi o‘choq deyiladi). Bu o‘choqlar 
    odatda KTZM ni bevosita to’kilgan (tashlangan) uchastkasi va parlari tarqalgan 
    zonalarga bo‘linadi.
    KTZM hosil qilgan o‘choqlarning asosiy tavsifi quyidagilar:
    Bevosita to‘kilgan (tashlangan) moddalar uchastkasining uzoq vaqt turishi, ya’ni 
    turg’un ifloslanish. SHu belgi to‘kilgan KTZM ning vaqt davomida o‘z - o‘zidan 
    detazatsiya (zaharsizlanish) bo‘lishini aniklaydi.
    20°S gacha qaynash haroratiga ega KTZM (is gazi, xlor, ammiak, oltingugurt, 
    angidrid) tez parchalanadi. SHu tufayli to‘kilgan maydonlarda turg‘unligi katta 
    emas, jabrlanish vaqti shunga yakin keladi. SHu moddalarning pari, shu jumladan 
    xavfli konsentratsiyasi uzoq masofalarda (bir necha km) ham topilishi mumkin.
    20°S dan yuqori qaynash haroratiga ega bo‘lgan KTZM uchxlorotin fosfor, syer
    ougler od - oltingugurt ugler odi sekin parchalanadi. SHu tufayli ularning yer dagi 
    turg‘unligi uzoq vaqt davom etadi. (bir necha soat) Bularning xavfli konsentratsiyasi 
    parlari uzoq masofada (bir necha 100 metr) tarqalmaydi. (ba’zan bir nechi km. 
    gacha) 
    Ammiak 
    - rangsiz gaz, havodan yengil, suvda yaxshi yer iydi, Atmosfer aga 
    chiqqanda tutunga o‘xshaydi. Uning zarralari havo bilan kirishib portlash 
    xususiyatiga ega bo‘lgan kirishma hosil qiladi.


    244 
    Nafas olganda xavfli hisoblanib yo‘taltiradi, bug‘adi, puls urishini buzadi, ko‘zda 
    kesuchanlik va yoshlanishni hosil qiladi.
    Xlor 
    – sariq yashil ranglar aralashmasiga o‘xshaydi hidi achishtiradi. 
    Havodan 2,5 marotaba og‘irligi sababli past joylarda, yer to‘lalarda, o‘rmonlarda 
    aholi yashaydigan joylarda va tunellarda yig‘iladi.
    Portlanib uchganda oq bulut hosil qiladi va yer yuzasi bo‘ylab tarqaladi. 
    Xlorning parlanib uchgan zarrachalari ko‘zning yoshlanish qobig‘iga va nafas olish 
    yo‘llariga kuchli ta’sir etadi.
    Xlor pari 
    — 0. 1 — 0. 2 mg/l nafas olganda bir soat davomida o‘limga 
    keltirishi mumkin. 10 -15 mg/l havodan KTZM qo‘llanilgan tumanlardagi aholining 
    harakati kimyoviy qurol qo‘llanilgan tumanlardagi harakatidan farq qilmaydi desa 
    bo‘ladi. Biroq o‘ziga xos xususiyati bor. Ba’zi bir KTZM lar odatdagi protivogaz 
    (gazniqob) lar yordamida tutilmasligi sababli maxsus sanoat protivogazlari yoki 
    izolyatsiyalovchi yakkalovchi protivogazlardan foydalanishadi. 

    Download 5,44 Mb.
    1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   147




    Download 5,44 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    -mavzu. Sanoatda va qishloq xo’jaligida ishlatiladigan zaharli

    Download 5,44 Mb.
    Pdf ko'rish