Peroksisomalarning biokimyoviy vazifasi ulardagi oksidlanish
reaksiyalarining fermentlari (katalaza) b o 4lishi bilan bogMiq bo‘lib
moddalaming parchalanishi natijasida hosil boMgan vodorod peroksi-
dini (H202) suv va kislorodgacha parchalaydi.
Vodorod peroksidi
hujayrada boradigan reaksiyalar natijasida hosil boMib, juda toksik
zararlidir va hujayradan chiqarilishi kerak.
Bu vazifani peroksisoma-
lar tarkibidagi katalaza fermenti bajarib uni suv va kislorodga par
chalaydi.
Umumhujayraviy vazifasi hujayraga oziq moddalar tarkibi bilan
kiradigan uzun zanjirli yoge kislotalarini parchalashdan iborat. Jigar
hujayralari peroksisomalarga boy boMib
organizmga tushayotgan etil
spirtining 50% bu yyerda asetildegid va sirka kislotasigacha parcha
laydi. Alkogolni (arabcha- al-kuhl-ingichka kukun) uzoq muddat va
katta dozalarda iste’mol qilish, jigar hujayralari tarkibida sirka kislo-
tasi miqdorining ko‘payishiga va undan yog‘
kislotalari sintezlanish-
iga olib keladi. Natijada, lipidlar miqdori ko ‘payib sirroz (yunoncha-
sariq) kasali rivojlanadi.
0 ‘simliklarda uchraydigan peroksisomalar 3 guruhni tashkil qila
di:
1 .Glioksisomalar-yogMarga boy urugMarda lipidlarning saxaro-
zaga parchalanishida ishtirok etadi.
2.Barglarda uchraydigan peroksisomalar
mitoxondriya va plas-
tidalar bilan bogMiq boMib nafas olishda ishtirok etadi.
3.Boshqa turdagi to ‘qimalarda uchraydigan differensiatsiyalan-
magan peroksisomalar.
Sferosoma
O 'sim lik hujayralarida uchraydigan membranaii pufakchalar.
EPT sistemalari ustida osmiofil material to ‘planib, mayda pufakcha
yuzaga kelib endopalazmatik to‘rdan ajrala boshlaydi. Bu 100-150
nm kattalikdagi bir qavat membrana bilan o‘ralgan prosferosoma.
Sferosomaning o ‘sishi ularda yogMaming to‘planishi
bilan bogMiq
boMib, sekinlik bilan u katta yog‘ tomchisiga aylanadi. YogMardan
tashqari sferosomalar tarkibida turli oqsillar, jumladan lipaza fermen
ti topilgan.
66
