|
I bap. Umsaniyler imperiyasinin’ payda boliwi ha’m a’skeriy atlanislari … … … … … … … … … … …
|
| bet | 15/18 | | Sana | 16.07.2024 | | Hajmi | 14,24 Mb. | | #267707 |
Bog'liq ROZA PQJ @023Aktivlestiriwshi sorawlar
1.Sejuqiyler ma’mleketinin’ payda boliw tariyxi haqqinda aytin’?
2.Seljuqiyler ma’mleketi qaysi aymaqlardi iyelegen?
3.Usmaniyler imperiyasi ma’deniyati haqqinda aytin?
4.Seljuqiyler imperiyasindag’i socialliq du’zim haqqinda mag’liwmat berip o’tin?
5. Usman biyligi haqqinda mag’liwmat berinhaqqinda mag’liwmat berin’?
Juwaplar:
1.Dinastiya ati sha’rwadar tu’rkiy qa’wim og’uzlar basshsisi Seljuqbek ibn Dodak atinan aling’an. Orta Aziyag’a Seljuqbek basshilig’indag’i a’skeriy atlanislar XI a’sirde ku’sheyip ketedi. Dinastiyag’a Seljuqtin’ aqlig’i sultan Tug’rulbek tiykar salg’an.Seljuqiyler Orta aziyada 1038-1308-jillarda yag’niy 270 jil dawaminda u’stemlik etken.
2.Seljuqiyler ma’mleketi Xorasan, Jaqin ha’m Orta Shig’is, Kishi Aziya ha’m Mawarawnnaxrdin’ bir bo’leginde payda boladi. Keyinsheli 1353-1357-jillarda Balkanda basqinshiliq ju’rislerin alip baradi. Onin’ tiykarg’i bo’legin keying 30 jil dawaminda iyeleydi. Sultan Boyazid da’wirinde Konstantinopol qamal qilinadi. Bul qala Mexmet II da’wirinde iyelenedi.
3.Usmanlilar ma’deniyati XV a’sir aqirinda o’z rawajlaniwinin’ shin’ina eristi. Ma’mlekette shayira Mehri Xatun ha’m shayir Mulla Mahmud siyaqli talantli shayirlar jetilisip shiqqan. Tu’rk arxitekturasi tu’rli ma’mleketlerden kelgen usta-quriwshilar ta’jiriybesinen paydalanip rawajlanip barg’an. Milleti grek bolg’an Xoja Sinon(1490-1588)nin’ qurg’an imaratlari oni du’nyag’a tanitti. Geograflardan Piri Raistin’ Orta, Qara, Egey ten’izleri atlasi “Bahriya” du’nya pa’nine u’lken jetiskenlik boldi. Evropa derekleri tiykarinda jazilg’aan Evliya Chalabiydin ko’p tomli “Sayaxatnama” ha’m Xoja Xalifanin’ “Ja’hannama” shig’armalarinda du’nya ma’mleketleri haqqinda mag’liwmatlar berilgen.
4. Og’uzlar bul waqitta uriw-jama’a’tshiliktin’ krizisi ha’m jan’a socialliq mu’na’sibetlerdin’ payda boliw basqishinda jasag’an. XI a’sir aqirinda Kishi Aziyani derlik toliq basip alg’an og’uzlar o’zlerinin’ bir qansha a’mirliklerin du’zdi. A’mirlikler ra’smiy Seljuqiyler dinastiyasi u’stemligin ta’n alsada , a’melde o’z mu’lklerin g’a’rezsiz basqarg’an. Ko’shpeki tu’rkiy qa’wimlerdin’ otiriqshi turmis ta’rizine o’tiwi usi da’wirde baslanadi ha’m olarda jergilikli xaliq siyaqli diyqanshiliq ha’m o’nermentshilik penen shug’illana baslaydi. Bul process XII-XIII a’sirlerde Seljuqiylerde feodalliq ma’mlekettin’ u’zil-kesil qa’liplesiwine alip keldi. Tu’rkiy qa’wimlerdin’ bir-biri menen jaqinlasiwi jan’a etnos – tu’rkiy xalqinin’ qa’liplesiwine tiykar boladi. Bul process XIII a’sirdin’ 20-30-jillarda ku’sheyedi.
5. Usman beyligi Kishi Aziyanin’ arqa-batisinda payda bolg’an biylik. Onin’ keying rawajlaniwinda Vizantiya menen qon’silas bolg’anlig’I ja’rdem berdi. Ha’lsirep qalg’an imperiya aymag’in basip aliw arqali biylik jerleri ken’eydi. Dinastiya tiykarin saliwshi Usman I (1299-1326) da’wirinde Bursa qalasi ha’m onin’ a’tiraplari basip alinadi. Balasi Urxan da’wirinde bolsa Nikeya ha’m Nikomediya, Qara ten’iz boylari iyelenedi. Bey atag’I qa’wim basshilari jiyininda berilgen.
KLASTER
“Klaster” (toplam) puqta oylang’an strategiya bolip, oni oqiwshi (studentler) menen ta’rtipte, topar tiykarinda sho’lkemlestirilgen shinig’iwlarda qollaniw mu’mkin. Klasterler ilgeri su’rilgen idealardi uliwmalastiriw, olar ortasindag’i baylanislardi tabiw imkaniyatin payda etedi. “Klaster” metodi pedagogik, didaktik strategiyanin’ armawli formasi bolip, ol studentlerge tema boyinsha ba’sekili ma’seleler boyinsha erkin, ashiw oylaw ha’m jeke pikirin bayan etiw ushin sharayat jaratiwg’a ja’rdem beredi. Klaster metodi aniq bir obiektke jo’neltirilgen pikirlew dormasi bolip esaplanadi. Metoddan paydalaniw insane miyi iskerliginin’ islew funkciyasi menen baylanisli tu’rde a’melge asadi. Klaster metodi belgilengen temanin’ studentler ta’repinen shuqir ha’mde puqta o’zlestiriliwine deyin pikirlew iskerliginin’ aktiv boliwina xizmet qiladi. Bul strategic metoddan studentler menen jeke yaki topar formasinda sho’lkemlestirilgen shinig’iwlar procesinde paydalaniw mu’mkin. Metod topar formasinda sho’lkemlestirilgen shinig’iwlarda studentler ta’reoinen bildirilgen idealardin jiyindisi ko’rinisinde payda boladi. Bul bolsa ilgeri su’rilgen idealardi uliwmalastiriw ha’m olar ortasindag’i baylanisti baylanisti tabiw imkaniyatin jaratadi. Tema shen’berinde “ Seljuqiyler ma’mleketinin XIV-XV a’sirdegi social-ekonimikaliq, siyasiy turmisi” temasin u’yreniwde bul metoddan paydalanilsa, bildirilgen idealar uliwmalastiriladi ha’m olar ortasindag’i o’z-ara baylanisti aniqlaw mu’mkin boladi.
Kishi Aziya Jaqin ham Orta shig’is
XI a’sirde Kishi Aziyag’a hu’jimleri kusheydi
Og’uz qa’wimleri
Alp-Arslan
Tu’rkiy xaliqar
Mansikert
1071-jili
Seljukiyler (1038-1308)
XIII a’sirdin’ 20-30 -jillari
1243-jili
Diyqanshiliq ha’m sharwashiliq penen shug’illang’an
Mong’ollar basqini
Usman biyligi 1299-1922
XII-XIII a’sirlerde feodalliq ma’mleket toliq qa’liplesti
iqta
XIV a’sir baslarinda bo’lsheklenip ketedi
l
Kishi Aziyanin’ Arqa-batisinda Vizantiya menen qon’silas bolg’an
Tiykarin saliwshi Sultan Tog’rulbek
Usman ham Orxanda Bey atag’i berilgen.
1299-1326
Orxan da’wirinde wa’zir lawazimi engizild
Tiykarin saliwshi-Usman I
Seljuktin’ aqlig’I
Bursa qalasi, onin’ a’tiraplari
Mehmet II
1451-1481
Usman biyligi (1299-1922)
1451-jil 29-may Konstantinopol iyelendi
a’seriy reforma
Balasi Urxan
Nikeya Nikomedia Qara ten’iz boylarin basip alg’an
Shayira Mehri Xotun ha’m shayir Mulla Mahmud
Istanbul paytaxt
Bayazid 1389-1402
Milleti grek Xoja Sinon
Piyada ha’m atli ( musallam) bo’limlerge bo’lingen
Balkandag’I da’slepki atlanislar 1353-1357- jillarda bolip o’tedi
Piri Raistin’ Orta,Qara,Egey ten’izleri atlasi “Bahriya”
Ten’ge pul reformasi
Amir Temur ha’m Boyazid ortasinda Ankara sawashi
Xoja Xalifanin’ “Jahannama”
Evliya Chalabiydin’ “Sayahatnama”
Yanicharlarg’a jer-mu’lk tumari berilgen
“Usmaniyler imperiyasinin’ XIV-XV a’sirdegi social-ekonomikaliq, siyasiy turmisi” temasin jaritiwda prezintaciya islep shig’iwdin’ pedagogik texnologik qurami
Ózbekstan Respublikası Birinshi Prezidenti I. A. Karimovtin’ 2012-jıl 28-maydaǵı “Tájiriybeli pedagog kadrlardı tayarlaw hám de orta arnawlı kásip óner
tálimin jetik kadrlar menen ta’miynlew sistemasın jáne de jedellestiriw boyınsha shara-ilajlar” haqidag’i qararinda oqiw sabaqlarinda xabar-kommunikaciya texnologiyaları, elektron oqıw resursları hám multimedia prezentaciyalarınan keń paydalanıw kerekligin kórsetedi. Sol sebepten prezentaciyanı islep shıǵıw pedagogikalıq texnologiyası júdá áhmiyetli bolıp esaplanadı.
|
| |
