|
I bap. Umsaniyler imperiyasinin’ payda boliwi ha’m a’skeriy atlanislari … … … … … … … … … … …
|
| bet | 18/18 | | Sana | 16.07.2024 | | Hajmi | 14,24 Mb. | | #267707 |
Bog'liq ROZA PQJ @023USINISLAR
Jańa ásir insanlarinda aktivlik menen ózbetinshe jumıs alip barıw, operativlik menen qararlar qabıllaw, ózgeriwshen’ turmıs sh’arayatlarına beyimlesiwdi talap etpekte. Sol sebepli de tálim sistemasında birinshi náwbette sabaq beriw iskerligine emes, kerisinshe, úyreniw, tálim alıw iskerligine baslanǵısh itibar qaratılıp atır. Dástúriy tálimde oqıtıwshı (yaki sabaqlıq ) tiykarǵı bilim dáregi, sonıń menen birge biliw procesiniń qadaǵalawshısı bolǵan bolsa, shaxsqa mólsherlengen tálimde oqıtıwshınıń wazıypası studentlerdiń ǵárezsiz bilim alıw iskerligin shólkemlestiriw, olardıń oqıw iskerligin jóneliske salıp, anıqlap barıwdan ibarat bolıp atır. O’zine bekitilgen wazıypalardı orınlaw búgingi kúnde mámleketimiz tálim sistemasına engizilip atırǵan jańa pedagogikalıq texnologiyalarda óz ko’rinisin tawip atır. Álbette, bul jańa tálim texnologiyaların keń engiziw, studentlerdiń aktivlik penen oqıwina hám mashqalalardıń ǵárezsiz túrde sheshimin izlew hám de studentlerdiń óz múmkinshilikleri nelerge ılayıq ekenligin ko’rsetiwge múmkinshilik beredi.
Jańa pedagogikalıq hám informacion-kommunikaciya texnologiyaları búgingi kúnde sociallıq pánlerdi oqıtıwda da nátiyjeli paydalanılıp atır. «Orta ásirler tariyxı». «Jańa tariyx» pánlerinen shınıǵıwlar ótkeriwde túrli interaktiv usıllardan paydalanıw studentler bilimin jáne de bekkemlewge, sabaqtin’ qızıqlı ótiwine xızmet etedi. Bunday usıllar qatarına «Intellektual hújim», «Mashqalalardi sheshiw», «Galereyanı aylanıw», «Akademikalıq tartıs», «Qarda oynaw», «Klaster», «Jarıs» sıyaqlı usıllar kiredi. Atap aytqanda, «Osmaniyler imperiyasinin’ Balkandag’i basqinshiliqlari» temasın úyreniwde interaktiv metodlardan «konkurs» usılınan paydalanıw múmkin. Usı usıldıń tiykarǵı ózgesheligi sonda, bunda oqıtıwshı «kishi gruppalar» arqali pútkil gruppa menen jumıs júrgizedi. Metod studentler bilimlerin bahalawda bir emes, bálki bir neshe pedagog qatnasıwın talap etedi. «Jarıs» metodı student sóylewin rawajlantıradı, ol óz pikirin qorǵaw, metod arqali oqiwshi basqa qatnasıwshılardıń juwapların analiz qılıwdı úyrenedi. Úyrenenilip atırǵan temalardan tiyisli mashqalalı soraw, ózbetinshe jumıs tapsırmaları, qadaǵalaw tapsırmaları, testler dúziledi hám studentlerge tayarlanıw usınıs etiledi.
Temalar haqqinda mashqalalı sorawlar du’zilib, kartochkalarǵa kiritiledi hám «konkurs» waqtında «kichik gruppa» sárdarlarına tarqatıladı. Ulıwma «konkurs» metodın «Ziyreklik» oyını qaǵıydalarına uqsatıp ótkeriw de múmkin. Bunda shınıǵıw ashıq sabaq retinde ótkeriliwi maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. «Ziyreklik» dóretiwshilik-ámeliy sabaqtıń bir kórinisi bolıp tabıladı. Usı jarıstı videokonferenciya zalinda basqa joqarı oqıw jurtı studentleri menen ótkeriw de múmkin. Biraq bunday sabaqqa tayarlanıw quramaliraq boladı. Sonday bolsa -da, barlıǵı oqıtıwshılarımizdin’ informacion-kommunikativ texnologiyalarınan xabar bolıwına baylanıslı.
«Orta ásirler tariyxı» yamasa «Jańa tariyx» páninen «Usmaniyler imperiyasinin’ basqinshiliqlari» temasın ótiwde interaktiv usıldan paydalanıw usınıs etiledi. Usmaniylerdin’ Balkandag’i basqinshiliqlarin jaritiwshi ámeldegi ádebiyatlar, derekler, INTERNET maǵlıwmatları tiykarında hár bir Balkan yarım atawındaǵı mámlekettiń Usmaniyler Tu’rkiyası zulmi astına túsiwi haqqında maǵlıwmat beriw lekciya óqilganinan keyin u’yge wazıypa, yaǵnıy ózbetinshe tapsırma retinde tayarlap keliw ushın studentlerge beriledi. Studentler tiyisli dereklerdi, INTERNET maǵlıwmatların analiz etip, seminar shınıǵıwında ózleri tapqan mag’liwmatlar menen bólisedi. Sabaq processinde Tu’rkiyanıń Balkandag’i basqinshiliqlari, Evropadaǵı ga’rezli slavyan xalıqlarinıń túrklerge qarsı gúresi haqqında pikir almasiwdı da shólkemlestiriw múmkin. Bunda oqıtıwshı aldınnan tayarlap qoyǵan sorawları tiykarında «aqliy hújim» usılın qollap, studentler tárepinen temanıń ózlestirgenlik dárejesin tekserip alıwı múmkin. Temanı bekkemlew ushın sabaq aqırında test ótkeriledi.
Bunnan tısqarı, «klaster» interaktiv usılında seminar sabaǵın shólkemlestiriw múmkin. Auditoriyada studentler 3 qatarǵa teń kólemde otirip, 3 topardi quraydı. Hár bir gruppaǵa bir sızılma ústinde «klaster» tiykarında jumıs aparıw tapsırmasi beriledi. Mısalı: «Usmaniyler imperiyasinin’ mámleket sisteması»nda tiykarǵı sóz dizbegi «orayliq basqarıw» ,«harbiy basqarıw», «saray hámeldarlari», «diniy basqarıw» esaplanadı. Studentler hár bir gilt sóz dizbekleri ushın tayansh túsiniklerdi tawıp olarg’a anıqlama berip beriwleri kerek.
Qullası, seminar shınıǵıwları kórgezbelilik tiykarında zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalardan paydalanıp ótkerilse, bilimlerdin’ bekkemleniwine hám studentler qızıǵıwshılıǵın asırıwǵa erisiledi. Onıń ushın tariyx páni oqıtıwshıları ushın turaqlı túrde ótkeriletuǵın jańa pedagogikalıq texnologiyalardı sabaq processinde qollaw boyınsha tájiriybe almasiwǵa jóneltirilgen ámeliy seminar ótkerip turıw maqsetke muwapıq bolar edi. Ásirese, jas oqıtıwshılardı informacion-kommunikativ texnologiyalardı qollaǵan halda lekciya hám seminar shınıǵıwların ótiwi ushin kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi qáliplestiriw zárúr. Sebebi XX1 ásir - intellektuallıq jaslar asiri eken, olardı eń jańa texnologiyalardan paydalanıwǵa qızıqtirib, shınıǵıwlardıń jáhán talaplarına juwap beretug’in túrde ótkeriwge erisiw zárúrli áhmiyetke iye bolıp atır.
PAYDALANILG’AN A’DEBIYATLAR DIZIMI
I. I. Karimov dóretpeleri, tariyxıy derekler
1. Karimov I. A. Óz keleshegimizdi óz qolımız menen qurıp atırmız. // Tu’rkiston. 1999-jıl 2-fevral
2. Ibn Arabshah. «Ámir Temur tariyxı». T. «Miynet», 1992
3. G’iyasaddin Ali. Dnevnik poxoda Timura v Indiyu.- M., 1958
4. Mirxond. Gúlzart us Safo. H. Sulaymanov atındaǵı qoljazbalar institutı fondı. №4141. 174 a bet
5. Qaǵıydaiddin Shomiy. Jeńisnama. T. «Ózbekstan», 1996
6. Ali Yazdiy. «Jeńisnoma». T. «Shıǵıs». 1997
II. Sabaqlıqlar, monografiyalar, qollanbalar
7. Ahmedov B. Ámir Temur (tariyxıy roman ) - T., 1995
8. Aspannıń eń joqarı qabatı G. L. Taynoe obshestvo «Filiki eteriya». Íz istorii bar'bi Gretsii za sverjenie osmanskogo iga.- M., 1965.
9. Vinogradov V. N. Istoriya Ruminii novogo i noveyshego vremeni.- M., 1964
10. Gordlevskiy V. A. Gosudarstvo Sel'djukidov v Maloy Azii.- M., 1960
11. Jáhán tariyxı. T.:Oqıtıwshı, 1996
12. Bawırev S. Russkaya politika v vostochnom voprose (yee istoriya v XvI-XIX vv, kriticheskaya otsenka i budushie zadachi) // Istoriko-yuridicheskie ocherki. T. 1-2.-M., 1976
13. Istoriya stran zarubejnoy Azii v srednie veka.- M.:Nauka, 1970
14. Istoriya stran Azii i Afriki v srednie veka. Sh. 2.- M., 1987
15. Istoriya Yugoslavii. T. 1.- M., 1968
16. Istoriya Yevropi. T. 2.- M.:Vlados, 1998.
17. Istoriya Turtsii.- M.:Nauka, 1993.
18. Kinross L. Rastsvet i upadok Osmanskoy imperii (Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Tu’rkish Empire). — M.: Kron-Press, 1999
19. Kosev D. Novaya istoriya Bolgarii. Kurs lektsiy.- M., 1952
20. Novaya istoriya.- M.:Visshaya shkola, 1972
21. Novichev A. A. Istoriya Turtsii. T. 1. Epoxa feodalizma (XI-XvIII vv.).- L., 1963
22. Paleolog G., Sivins M. Istoricheskiy ocherk narodnoy bar'bi za nezavisimost' Gretsii.- SPb., 1997
23. Petrosyan Yu. A. Osmanskaya imperiya. Mogushestvo i gibel'.- M.:Nauka, 1990.
24. Razin Ye. A. Istoriya voennogo iskusstva. T. II.- M., 1957
25. Ransimen S. Padenie Konstantinopolya v 1453 godu.- M.:Nauka 1983
26. Semenov V. F. Istoriya srednix vekov.- M., 1985
27. Semenov V. F. Orta ásirler tariyxı.- T.:Oqıtıwshı, 1973
28. Semenov V. F. Orta ásirler tariyxı.- T., 1987
29. Smirnov N. A. Rossiya i Turtsiya v XvI-XvII vekax.- M, 1946
30. Umnyakov I. Íz istorii mejdunarodnix otnosheniy Sredney Azii s zapadnoy Yevropoy v nachale Xv v.- M., 1960.
31. Yakubovskiy A. Yu. Timur.- M., 1963.
32. Jańa tariyx.- T.:Oqıtıwshı, 1971
III. Gazeta hám jurnal maqalaları, Internet saytları.
33. Jóraev N. Tariyxıy dúńyaǵa kózqaras hám tariyx filosofiyası. // Tu’rkiston. 2006 jıl 21 mart
34. www. krugosvet. ru
35. www. bankreferatov. ru
36. www. varvar. ru
37. www. zıyanet. uz
38. www. wikipedia. ru
39. www. world-history. ru
40. www. ostu. Ru
|
| |
