I bob o‘quvchi yoshlar faoliyatini boshqarishda yuzaga keladigan nizoli vaziyatlarni bartaraf etish yo‘llari

Download 0,65 Mb. Pdf ko'rish
bet	8/12
Sana	23.05.2024
Hajmi	0,65 Mb.
	#251049

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Bog'liq
O‘quvchi yoshlar faoliyatini boshqarishda yuzaga keladigan nizoli vaziyatlarni bartaraf etish yo‘llari

birinchi davr
-
bu 3-4 Yosh oralig‘ida bo‘lib, bola emotsional jihatdan o‘z-
o‘zini boshqarishning mustahkamlanishi bilan bog‘liqdir;
ikkinchi davr
-
bu 4-5 Yoshni tashkil qilib axloqiy o‘z-o‘zini
boshqarish;
uchinchi davr

esa shaxsiy ishchanlik va tadbirkorlik xususiyatining
shakllanishi bilan xarakterlanadi.
Maktabgacha davrda axloqiy tushunchalar borgan sari qat’iylasha boradi.
Axloqiy tushunchalar manbai sifatida, ularning ta’lim-tarbiyasi bilan
shug‘ullanayotgan kattalar, Shuningdek, tengdoshlari ham bo‘lishi mumkin.
Axloqiy tajribalar asosan muloqot, kuzatish, taqlid qilish jarayonida, Shuningdek,
kattalarning ayniqsa, onalarning maqtovi va tanqidlari ta’sirida o‘tadi va
mustahkamlanadi. Bola doimo baho, ayniqsa maqtov olishga harakat qiladi. Bu baho
va maqtovlar bolaning muvaffaqiyatga erishishga bo‘lgan harakatlarining
rivojlanishida, Shuningdek, uning shaxsiy hayoti hamda uning kasb tanlashida
ahamiyati juda kattadir.
Bog‘cha yoshidagi bolalarda muloqotning yangi motivlari yuzaga keladi. Bu
shaxsiy va ishbilarmonlik motivlaridir. Shaxsiy muloqot motivlari - bu bolani
tashvishga solayotgan ichki muammolari bilan bog‘liq, ishbilarmonlik motivlari esa
u yoki bu ishni bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan motivlardir. Bu motivlarga asta-
sekinlik bilan bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash bilan bog‘liq bo‘lgan o‘qish
motivlari qo‘shiladi. Bu motivlar ilk bolalik davridan boshlanib, yuzaga keladigan
bolalarning tabiiy qiziquvchanligi o‘rnida paydo bo‘ladi. O‘zini namoyon qilish
motivlari ham bu Yoshda yaqqol namoyon bo‘ladi. Bu motiv, asosan, bolalarning
syujetli-rolli o‘yinlarida asosiy rolni egallashga, boshqalar ustidan rahbarlik qilishga
intilishda, musobaqaga kirishishga, nima bo‘lganida ham yutishga harakat
qilishlarida ko‘rinadi.
Maktabgacha yosh davri bolalari uchun kattalar beradigan baho juda muhim.
Bolalar birinchi navbatda ma’naviy axloq me’yor va qoidalarini, o‘z
majburiyatlariga munosabat, kun tartibiga rioya etish, hayvon va narsalar bilan
muomala qilish me’yorini egallaydilar. Bunday me’yorlarni egallash bu yoshdagi

31
bolalar uchun qiyin hisoblanib, ularni yaxshi o‘zlashtirishi uchun syujetli-rolli
o‘yinlar yordam berishi mumkin. Bog‘cha yoshining oxirlariga kelib, ko‘pchilik
bolalarda aniq bir axloqiy qarashlar tarkib topadi, Shuningdek, odamlarga
munosabat bilan bog‘liq bo‘lgan shaxsiy sifatlar jumladan: kishilarga nisbatan
diqqat-e’tiborli, mehribon bo‘lish xususiyati ham shakllanadi. Katta yoshdagi
bolalar ko‘p hollarda o‘z xatti-harakatlari sabablarini tushuntirib bera oladilar.
3-3,5
yoshlar
oralig‘ida
bolalar
o‘zlarining
muvaffaqiyat
va
muvaffaqiyatsizliklariga o‘z munosabatlarini bildiradilar va bu munosabat, asosan,
ularning o‘zlariga beradigan yuqori baholari asosida shakllanadi. 4 Yoshli bolalar
esa o‘z imkoniyatlarini real baholay oladilar. Lekin, 4-5 Yoshli bolalar hali shaxsiy
xususiyatlarini idrok etishga va baholashga qodir emaslar, Shuningdek o‘zlari
haqida ma’lum bir xulosani bera olmaydilar. O‘z-o‘zini anglash layoqati katta
bog‘cha Yoshidan rivojlanib, avval u qanday bo‘lganini va kelajakda qanday
bo‘lishini fikrlab ko‘rishga harakat qiladi. Bu esa bolalar beradigan

Download 0,65 Mb.

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Download 0,65 Mb.

Pdf ko'rish