I. S. Islamov, R. R. Salimgareyeva yakkakurash, koordinatsion va

Rossiyada birinchi marta zamonaviy suzish musobaqalari 
J 894-yilda Peterburg suzish havaskorlari to‘garagi tomonidan 
Pavlovskda, Slavenka daryosida o ‘tkaziidi. Moskvadagi Markaziy 
hammomda yopiq hovuzlar (basseynlar) qurildi. Uch yildan so‘ng 
mashhur Sandunov hammomlarida, 1902-yilda Kiyev kadetlar 
korpusi qoshida shunday hovuzlar paydo bo‘ldi.
Rossiyada ommaviy, shuningdek, sportcha suzishning rivojla- 
nishida 1908-yilda Peterburg yaqinidagi Shuvalovada ochilgan su­
zish maktabi katta rol o ‘ynadi. Maktab jamoatchilik asosida dengiz 
shifokori V.N. Peskov tashabbusi bilan tashkil etilgan edi, Yozgi 
mavsum davomida maktabda 400 tagacha kishi shug‘ullandi. Ular 
imtihon topshirib, suzish bo‘yicha magistr yoki nomzod unvonini 
olishlari mumkin edi. Suzish magistri 12 ta m e’yorni bajarishi zarur 
bo\igan:
1. 3000 m masofani suzib o‘tish.
2. Chalqancha usuida 1500 m suzib o‘tish.
3. Kiyim va poyabzalda brass usulida 1600 m suzib o ‘tish.
4. Faqat qo‘llar yordamida harakatlanib, chalqancha usuida 
450 m suzib o‘tish.
6. Bir qo‘ida 2 kg lik toshni tutgan holda, chalqancha usuida
30 in suzib o‘tish.
7. Suv ostida 30 m suzib o ‘tish.
8. 4-5 m chuqurlikka toshni olib chiqish uchun sho‘ng‘ish (2-3 
sek dam olish bilan 5 marta ketma-ket).
9. Suvda yechinish.
10. 75 m ga qutqarishli suzish; startdan sakrash, 50 rn suzib 
o ‘tish, “cho‘kayotgan” kishini ushlab, u bilan 25 m suzib o ‘tish.
11. “Cho'kkan” kishiga birinchi yordam ko‘rsatish.
12. 7 metrlik minoradan joyida turib 3 marta va yugurib kelib 3 
marta suvga sakrash.
Dam olish kunlari maktabda bayramlar o‘tkazilgan, ularda eng 
yaxshi o ‘quvchilar o‘qituvchilar bilan birgalikda suvda turli 
shakllarni bajarganlar, har xil usullarda suzish va sho‘ng‘ishlami 
namoyish etganlar, minoradan va tramplindan suvga sakraganlar, 
tez suzish bellashuvlarini uyushtirganlar, “cho ‘ kayotganlar”ni 
qutqarishda mohirlik ko‘rsatganlar, qayiq larda “jang” qilib, 
raqiblarini langarcho‘p bilan suvga yiqitganlar. Shuvalova maktabi
12

magistrlari 1912-yil Stokgolm Olimpiadasida ilk marta qatnashgan 
Rossiya suzuvchilar terma jamoasining asosini tashkil qildilar.
1918-yilda Moskvada, 1919-yiIda Petrogradda tashkil etilgan 
jismoniy tarbiya institutlari suzish bo‘yicha malakaii o ‘qituvchi va 
murabbiylami tayyorlay boshladi. Ayni vaqtda suzish bo‘yicha sport 
mashg‘u lot lari va o‘rgatish uslubiyati takomiilashib bordi. 1926- 
yilda Leningrad jismoniy tarbiya instituti o ‘qituvchilari tomonidan 
taklif etilgan “0 ‘rgatishning majmuali usuli” oldinga qo‘yi!gan 
sezilarli qadam boldi.
6-rasm. 

Download 7,58 Mb.