majburiy suzish darslari kiritildi. Chet
elda sportcha suzishning
rivojianishiga maktablar qoshida sport basseynlari va basseynlar-
ning ochilganligi katta yordam berdi.
7-rasm. Fenni Dyurek, Mina Uayl va Djenrti Fletcher,
Stokgolm,1912y.
1972-yilda sobiq ittifoqda yangi GTO (“Mehnat va mudofaaga
tayyor!”) jismoniy tarbiya majmuasi ishlab chiqildi. Uning barcha
bosqichlarida suzish majburiy me’yor hisoblangan.
GTO majmuasi
to‘g‘risidagi Nizom suzish bo‘yicha me’yorlami bekor qilish yoki al-
mashtirishni man etgan. Avvalgi majmua bilan salishtirilganda, yangi
majmuaning yosh chegaralari ancha kengaytirilgan bo‘lib, 10
yoshdan 60 yoshgacha boigan aholi qatlamlarini qamrab olgan.
Yangi GTO majmuasi mamlakatdagi suzish bo'yicha olib beriladigan
barcha ishlarning asosi bo'lib qoldi. U ham ommaviy, ham sportcha
suzish vazifalaririi uyushgan holda hal etish imkonini berdi.
1 .2 .191&-1941-yiIIarda 0 ‘zbekistonda suzishning rivojlanishi
Turkistonda ommaviy suzishning dastlabki qadamlari 1918-
yilda Vseobuchning yuzaga kelishi bilan bo g iiq b o iib , u Toshkent
xalq universiteti qoshida havaskor suzuvchilar to‘garagining
paydo
boiishiga turtki berdi. Ular Salar yoki Bo‘zsuvdagi o ‘zlari yoqtirib
qolgan joyda to‘planib, birgalikda cho'milar yoki suzar edilar.
0 ‘zbekistonda sportcha suzishning rivojlanishi XX asrning 20-
yillaridan boshlangan. 1920-yilda Toshkent shahrida hozirgi “Paxta-
14
kor” stadioni bilan Anhor kanali orasida mashhur aka-uka shifokor
Slonimlaming mablag‘iga 15
m Ii suzish basseyni va davolovchi
solyariy qurildi. Aynan shu zaminda Turkiston Respublikasida
birinchi suzish maktabi paydo bo‘ldi. Maktabda turli jins va
yoshdagi 800 ga yaqin kishi suzishni o ‘rgangan.
Bu maktabning
tashkilotchisi va yagona murabbiysi 1914-yilda AQSHdan kelgan
Sidney Lvovich Djakson edi. U serqirra sportchi - tashabbuskor
bo‘lib, uning birinchi shogirdlari - suzuvchilar P.T.Taranov,
V.K.Morozov va boshqalar bo'lgan.
1921-yiIda Turkfront Vseobuchi boshqannasi huzurida Jismo
niy tarbiya markaziy kengashining tashkil etilganligi, suzishning
rivojlanishida qatta rol o ‘ynadi.
1922-yilda “Fortuna” sport jamiyati yuzaga keldi,
unda suzish
havaskorlarining to‘garaklari birlashtirildi va suzish bo‘yicha dast
labki jamiyat birinchiliklari o ‘tkazildi. Shu yilning o ‘zida Toshkent
shahri birinchiligi uchun ilk musobaqalar o ‘tkazildi. Barcha
masofalarda S.L. Djakson g‘oliblikni qo‘lga kiritdi.
1924-1925-yillarda Toshkent yaqinidagi Bo‘zsuv daiyosida
gidroelektrostansiya qurildi va suzish bo'yicha sport ishlari hosil
bo‘lgan suv omborida davom ettirildi, biroq bu yerda ko‘p
vaqtgacha suzish uchun suv stansiyasi yo4q edi.
Keyinchalik suv
ombori qirg‘og‘ida qayiqlar stansiyasi tashkil qilindi.
1927-yiIda Bo‘zsuv kanalida ToshGRES suv omborida 50
metrlik suzish basseyni bo‘lgan birinchi suv stansiyasining qurilishi
respublikaning sport hayotidagi katta voqea boMdi. Shu yilning
yozidayoq Samara shahri suzuvchilari bilan uchrashuv uyushtirildi.
Samara! iklardan
biri
-
mazkur
musobaqalar
ishtirokchisi
N.N.Tarasov Toshkentda qolib, suv sporti turlari bo‘yicha yo‘riqchi
bo4 lib ishlay bosh I adi. Birmuncha vaqt o4tgach, birinchi suv
stansiyasi yaqinida Toshtram xodimlari tomonidan ikkinchi suv
stansiyasi qurildi. Suv stansiyalari suzuvchilaming mashg4ulot
o4tkazadigan
sevimli joyiga aylandi, bu yerda ko4plab suv sporti
musobaqalari o'tkaziladigan bo4ldi. 1927-yilning yozi oxirida shu
stansiyalarda Turkiston harbiy okrugining suzish bo4yicha musoba
qalari, shuningdek, I Butuno‘zbek spartakiadasi dasturidagi
musobaqalar tashkil qilindi. Suzishning keng targ4ib qilinishi, jiddiy
tashviqot ishlari bunga katta yordam berdi.
15
