|
Ijtimoiy psixologiyasi
|
| bet | 18/45 | | Sana | 22.11.2023 | | Hajmi | 1,28 Mb. | | #103672 |
Bog'liq 37255 Ijtimoiy Psixologiya majmua qisqarganKonfliktlarni hal etish.
Ijtimoiy konfliktlarni tartibga solish muammosi konfliktli vaziyat sabablariga ta’sir etish, konfliktning salbiy oqibatlarini tugatish yoki konflikt natijalaridan foydalanish maqsadida konfliktning borishini muayyan yo‘nalishga solish imkoniyatiga asoslanadi. Ushbu muammoni o‘rganuvchi tadqiqotchilar konfliktni tartibga solishni unga bo‘lgan eng oqilona yondashuv, deb hisoblaydilar.
Konfliktni tartibga solish zo‘rlikni cheklash va tomonlar xulq-atvoridagi ijobiy o‘zgarishlar yordamida kelgusida unga yo‘l qo‘ymaslikni maqsad qilib qo‘yadi. Konfliktni hal qilish eng avvalo, uning kelib chiqish sabablariga qaratilgan bo‘ladi. Bunda konflіktlashuvchi tomonlar o‘rtasida yangi mustahkam munosabatlarni o‘rnatish nazarda tutiladi. Konflikt transformatsiyasi uning yanada keng ijtimoiy va siyosiy manbalariga hamda kurashning negativ energiyasini ijobiy ijtimoiy va siyosiy o‘zgarishlarga aylantirishga qaratilgan bo‘ladi.
Konfliktlarni tartibga solish muammosi ma’lum darajada ijtimoiy jarayonlarni boshqarish muammosining bir qismini tashkil etadi. Fan tomonidan uni boshqarish haqida ishlab chiqilgan asosiy g‘oyalar konfliktli vaziyatlarni boshqarishning aniq usul va yo‘llarini topishda muhim ahamiyatga ega. Konfliktli menejment sohasidagi mutaxassislar umumiy xarakterdagi qator asosiy qoidalar har bir muayyan holatdagi konfliktni boshqarish muammosini hal qilishni ta’minlashga olib keladi, deb hisoblaydilar.
Ushbu qoidalar sifatida quyidagilarni ko‘rsatib o‘tish mumkin:
1. Konfliktli vaziyatning rivojlanishini boshqarish o‘z mohiyatiga ko‘ra insonlarni boshqarishdir. Bu erda insonning ob’ektiv va sub’ektiv, moddiy va ma’naviy, g‘oyaviy jihatlarini o‘zida mujassamlashtirgan xulq-atvor omillari va motivlari o‘z ahamiyati bilan namoyon bo‘ladi.
2. Konfliktni boshqarish - tenglarni boshqarishdir. Konflikt ishtirokchilari orasida, qoidaga ko‘ra, mutloq nohaq taraf bo‘lmaydi. Hech bo‘lmaganda konflikt ishtirokchilarining biriga nisbatan avvaldan rejalashtirilgan fikr bilan yaqinlashish mumkin emas. Konfliktlarni demokratik tartibga solish nuqtai nazaridan qaysidir bir tomonni to‘xtatib qo‘yish, konfliktli vaziyat ayrim sub’ektlarining xususiy pozitsiyalarini to‘la inkor etish katta xatodir.
3. Siyosiy-huquqiy nuqtai nazardan konfliktlarni boshqarish bu, eng avvalo, katta guruhlar, shaxslar ommasini boshqarishdir. Bu o‘z navbatida konfliktlarning oldini olish yoki ularni tartibga solishda muayyan natijalarga erishish uchun zarur usullar, yo‘llar, vositalar majmuiga o‘z ta’sirini ko‘rsatmay qolmaydi. Bu erda omma manfaatini ifoda etuvchi tashkilotlar, ommaning o‘zini anglash darajasi, ro‘y berayotgan hodisalar ob’ektiv rivojlanishining umumiy ko‘lami muhim ahamiyatga ega.
4. Konfliktlarni boshqarish manfaatlar negizida boshqarishdan iborat eng muhim qoidadir. Konflikt ishtirokchilari manfaatini to‘g‘ri tushunish konfliktli vaziyatni muvaffaqiyatli hal etish kaliti, mustahkam asosga ega kelishuvning muhim shartidir.
Ijtimoiy konfliktlarni oldini olish va tartibga solish ko‘proq ular namoyon bo‘ladigan iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy muhitning umumiy holatiga bog‘liq. SHunga ko‘ra konfliktlarni tartibga solish jarayonida qator uzviy jihatlar va bu vazifani samarali hal etishga ta’sir etuvchi zarur ijtimoiy shart-sharoitlarni aniqlash lozim.
Konfliktni oldini olish, albatta, sodir bo‘lgan konfliktni to‘xtatish yoki hal qilishdan ko‘ra foydali va maqsadga muvofiqdir. SHu sababli jamiyat va davlatning asosiy kuch-g‘ayrati konfliktlarni oldini olishga qaratilgan bo‘ladi.
Konfliktlarni umumijtimoiy ko‘lamda oldini olishda ularni aniqlash va o‘rganish, konfliktologik tadqiqotlarni rivojlantirish maqsadga muvofiqdir. Jamiyat hayotining turli sohalarida har bir konflikt aniq sabablarga ko‘ra va muayyan sharoitlarda yuzaga keladi. Alohida olingan konfliktlardagi muayyan sabablar turmushning u yoki bu sohasidagi umumiy muammolar va ziddiyatlarni ifodalaydi. SHu sababli eng ko‘p tarqalgan konfliktli holatlarning vujudga kelishi ob’ektiv sabablarini tushuntirish va tahlil etish kechiktirib bo‘lmaydigan qarorlar chiqarilishini talab etuvchi ijtimoiy muammolar doirasini aniqlashda muhim rol o‘ynashi mumkin.
|
| |
