|
Shinaning ishlash muddati va yemirilish intensivligiga taʼsir qiluvchi omillarning asosiy guruhlarini aniqlash va tasniflash
|
| bet | 5/29 | | Sana | 18.07.2024 | | Hajmi | 3,88 Mb. | | #267908 |
Bog'liq rezerf1.2. Shinaning ishlash muddati va yemirilish intensivligiga taʼsir qiluvchi omillarning asosiy guruhlarini aniqlash va tasniflash.
Ish paytida shinaning ishlash muddati shinaning yemirilish intensivligiga bogʻliq, bu esa oʻz navbatida doimiy qiymatdir.
Shunga koʻra, har doim shinaning yemirilish intensivligiga taʼsir qiluvchi maʼlum omillar toʻplami mavjud. Omillar ularning taʼsir darajasiga qarab farq qilishi mumkin va baʼzi omillar baʼzi ish sharoitida mavjud boʻlmasligi mumkin va shuning uchun shinalarning yemirilish jarayoniga nol taʼsir koʻrsatishi mumkin.
Asosiy omillar boshqaruv darajasiga koʻra uch guruhga boʻlinadi.
-boshqariladigan omillar-bu korxonaning texnik xizmati ishiga bogʻliq omillar. Bularga tashkiliy va texnik omillar, avtomobilning texnik holati kiradi;
-qisman boshqariladigan omillar-haydovchining malakasi, operatsion omillar;
-boshqarilmaydigan omillar-texnik xizmatning ishlashiga bogʻliq boʻlmagan omillar. Bularga yoʻl-iqlim sharoiti, avtomobil dizayni, shinalar sifati kiradi.
Avtomobil shinalarini texnik ekspluatatsiya qilish sohasidagi olimlarning ekspert baholariga asoslanib, u omillar reytingini oʻtkazdi va ularni taʼsir darajasiga qarab tartibladi, bu yerda ishlash sharoitlari, avtomobilning texnik holati va tashkiliy-texnik omillar shinalar resurslariga eng katta taʼsir koʻrsatadi. E.F.Kasatkina[5] oʻz tadqiqotida xuddi shu tasnifdan foydalangan.
Shinalarning ishlash muddatiga taʼsir qiluvchi omillarga quyidagilarni keltirishimiz mumkin:
-avtomobil haydash texnikasi va moment;
-yoʻl, iqlim sharoiti va avtomobil dizayni;
-shinalarning ogʻirligi haddan tashqari yuklanishi;
-avtomobil tezligi;
-shinalardagi havo bosimi;
-gʻildiraklarni oʻrnatish burchaklari va shinaga taʼsir qiluvchi kuchlar;
-dizayn nomuvofiqligi va gʻildiraklarning turli xiligi;
-oʻqlarning egilishi va suspenziyaning texnik holati.
Har bir parametrning optimal holatdan chetga chiqishi shinalarning yemirilish intensivligini oshiradi. Birinchi guruh omillarining taʼsiri korxonaning texnik xizmatini takomillashtirish orqali butunlay yoʻq qilinishi mumkin. Ikkinchi guruh omillarining taʼsiri toʻliq yoki qisman yoʻq qilinishi mumkin, ammo bu har doim ham mumkin emas, uchinchi guruh omillarining taʼsirini yoʻq qilish mumkin emas, lekin shinalar yurish tezligini belgilashda yoki sozlashda hisobga olinishi kerak.
Sidelnikov G.V.[8] ishda yuk avtomobil va avtobus shinalari resursiga taʼsir qiluvchi quyidagi omillarni koʻrib chiqadi: shinalar dizayni; radial va o‘q urishi, gʻildirak muvozanati; shinaning davriyligi; yoʻllarning holati; notoʻgʻri haydash; shinadagi havo bosimi; haydash tezligi; shinadagi ogʻirlik yuki; shinaga qoʻllaniladigan moment miqdori; yaqinlashish va kamber burchagi; shkvorning uzunligi egilish burchagi; burilish burchaklarining nisbati; orqa va old qismning egilishi; atrof-muhit harorati.
Shinalarning yemirilishiga ta’sir qiluvchi omillarga, yo‘l qoplamasining sifati muhim ahamiyat kasb etadi, tuproq yo‘llarda haydash uchun ishlatiladigan kauchuk, yuqori sifatli yuzalarga ega silliq yo‘llar, o‘tkir va qattiq toshlar bilan kesishgan asfalt yo‘llarga qaraganda 40% ko‘proq xizmat qiladi.
Muntazam tezlashish, shiddatli tormozlash va yuqori tezlikda o‘tkir manevrlar shinalarning to‘satdan yemirilishi asosiy omillari hisoblanadi. Agar muntazam ravishda 120 km/soat tezlikda harakat qilish, shinalarning 60 km/soat tezlikka qaraganda ikki baravar tez eskiradi.
Havo harorati qanchalik baland bo‘lsa, shinaning yemirilishi shuncha ortadi. Ayniqsa shinalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri tushadigan quyosh nurlaridan saqlash lozim.
Haddan tashqari yuk darajasi. Agar muntazam ravishda shinani 20% ga ortiqcha yuklama bilan harakatlansa, uning ishlash muddati 30% ga kamayadi. Noto‘g’ri bosim, bosim qoidalarga 20% mos kelmasa, kauchuk o‘rtacha 30% kamroq xizmat qiladi. Agar biron sababga ko‘ra mashinani ortiqcha yuklanish bilan harakatlansa, shinaga qo‘shimcha bosim berish kerak, bu bilan protektorning notekis yemirilishi va shinaning shikastlanishi oldi olinadi. Foydalanish qoidalariga rioya qilish va shinaning holatini muntazam ravishda kuzatib borish orqali uning ishlash muddatini sezilarli darajada uzaytirish mumkin va baxtsiz hodisalar oldi olinadi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Shinaning ishlash muddati va yemirilish intensivligiga taʼsir qiluvchi omillarning asosiy guruhlarini aniqlash va tasniflash
|
