|
rasm. Tashkiliy tuzilmaning uch qismi
|
| bet | 37/122 | | Sana | 04.06.2024 | | Hajmi | 1,61 Mb. | | #259972 |
Bog'liq китоб Iqtisodiyotda tub burilish kechayotgan bir vaqtda iqtisodiyotnirasm. Tashkiliy tuzilmaning uch qismi2
Ularning barchasi ko‘rsatilgan qismlarning namoyon bo‘lish darajasi asosida ikkita guruhga bo‘linadi: mexanik va organik tuzilmaga.
4.19-rasm. Menejmentning tashkiliy tuzilma turlari1
Sanoatda boshqaruvning zamonaviy yangi organik tarkibiy shakllari
Guruhli (brigadali) tashkiliy tarkib. Bu tarkibni asosiy turlari yuqoridagi loyiha tarkibining ko‘rinishida tavsiflangan. Ammo uning bir qancha turlari mavjudki, u yoki bu darajada klassik loyiha tarkibidan birmuncha farq qiladi.
Brigadani tashkil etilish shakli asosan ishlab chiqarishga taalluqlidir. U o‘zini ishchi markaz qilib, «katakli» tarkibdan tashkil topgan. Oddiy ishlab chiqarish markazida ish konveyer rejimida (tartibida) vazifaviy mehnat taqsimotida tayyorlash, ishlov berish, yig‘ish, sinov ishlari va boshqalar bajariladi. Asosan har bir ishchi o‘z ixtisosligi bo‘yicha bir yoki ikki xildagi operatsiyani bajaradi. Ikki markazni katakli tuzishda barcha zaruriy texnika tizimini bir joyga to‘plagan bo‘lib, barcha brigada a’zolari mahsulotni ishlab chiqarishda ishtirok etadilar, ya’ni bosh bochqichdan oxirgi bosqichgacha.
Brigadali tarkib ko‘proq iqtisod nuqtai nazaridan ishlab chiqarishning bir sexdan ikkinchi sexga uzatish vaqtini kamayish (foydaliroq hisobalanadi) va brigada ichidagi muammo va qiyinchiliklarni tezkor echish imkonining mavjudligi foydaliroq hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda deyarli barcha g‘arbiy korporatsiyalar o‘z tashkiliy tarkiblarga bu kabi avtonom markazlarni boshqaruv tashkilotlari uchun o‘ta tavsiflidir.
Firma ichidagi venchurli va innovatsion tarkiblar . Loyihali (dasturli, maqsadli) tashkiliy tarkibning zamonaviy o‘zgargan turi bu venchurli va innovatsion tarkiblardir. Bu xildagi ikkala nom ham ma’lum darajada biri-biri bilan sinonimdir. Ingliz so‘zi «venture» - tavakkalli ish, tavakkalli korxona ma’nolarini bildiradi. Qoida bo‘yicha tavakkalli biznesda innovatsiyalar ishlanishi, ya’ni tamoyilial yangi texnologiyalar, tovarlar yoki xizmatlar bilan o‘zaro bog‘liq.
Innovatsion (venchur) firma ichidagi bo‘linmalarning turlari
Yirik firmalarda innovatsion tarkibi bir qator omillarga ko‘ra bir necha turlarga ega: ishlayotgan loyihaning ahamiyati, ularning maqsadli yo‘nalishi va murakkabligi, faoliyatning shakllanishi va erkinlik darajasi.
YAngi mahsulotning yaratuvchi bo‘lim mohiyatiga ko‘ra loyiha mahsulot tarkibidir. Bo‘lim firma uchun strategik ahamiyatga ega yangiliklarni yaratish va kiritish uchun bunyod etiladi. Innovatsion bo‘limlardagi ishlovchilar bo‘lim rejasiga kiritilmaydilar. U bevosita korporatsiyaning shtab kvartirasiga bo‘ysunadi.
Bevosita integratsiya. Bu ham strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yangi mahsulotlarni ishlab chiqarishdir. shu bilan birga innovatsiya asosi ishlab chiqarish faoliyati bilan ham bevosita bog‘liqdir. Uning ustida muvaffaqiyatli ish bajarish uchun texnologik, konstruktorlik va boshqa turdagi xizmatlar turadi. shunday qilib, yangilik yaratish va uni amalda qo‘llash firma boshqaruvi tizimida integratsiya qilinadi. Tabiiyki, faoliyatning yangi tashabbusli turining paydo bo‘lishi tashkilotga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi.
Boshqarishning tashkiliy tuzilmalarini takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari
Boshqaruv tuzilmaiga qo‘yiladigan talablar va ularni belgilovchi omillar mavjud bo‘lib, g‘arbiy menejment nazariyasida uchta guruhga ajratib ko‘rsatish mumkin. Ularni quyidagi jadvalda berilgan.
4.3-jadval
Tashkiliy tuzilma tanlashda ta’sir ko'rsatuvchi omillar1
|
| |
