|
Informatsion texnologiyalar
|
| bet | 73/87 | | Sana | 22.01.2024 | | Hajmi | 184,87 Kb. | | #143131 |
Bog'liq Informatsion texnologiyalar-fayllar.orgKriptografiyaning vazifasi xabarlarning maxfiyligini va haqiqiyligini
ta’minlashdan iborat.
Kriptotahlilning vazifasi esa kriptograflar tomonidan ishlab chiqilgan
himoya tizimini ochishdan iborat.
Hozirgi kunda kriptotizimni ikki sinfga ajratish mumkin:
• simmetriyali bir kalitlilik (maxfiy kalitli);
• asimmetriyali ikki kalitlilik (ochiq kalitli).
Simmetriyali tizimlarda quyidagi ikkita muammo mavjud:
1) Axborot almashuvida ishtirok etuvchilar qanday yo‘l bilan maxfiy kalitni
bir-birlariga uzatishlari mumkin?
2) Jo‘natilgan xabarning haqiqiyligini qanday aniqlasa bo‘ladi?
Ushbu muammolarning yechimi ochiq kalitli tizimlarda o‘z aksini topdi.
Ochiq kalitli asimmetriyali tizimda ikkita kalit qo‘llaniladi. Biridan
ikkinchisini hisoblash usullari bilan aniqlab bo‘lmaydi.
Birinchi kalit axborot jo‘natuvchi tomonidan shifrlashda ishlatilsa,
ikkinchisi axborotni qabul qiluvchi tomonidan axborotni tiklashda qo‘llaniladi
va u sir saqlanishi lozim. Ushbu usul bilan axborotning maxfiyligini ta’minlash
mumkin. Agar birinchi kalit sirli bo‘lsa, u holda uni elektron imzo sifatida
qo‘llash mumkin va bu usul bilan axborotni autentifikatsiyalash, ya’ni
axborotning yaxlitligini ta’minlash imkoni paydo bo‘ladi.
126
Axborotni autentifikatsiyalashdan tashqari quyidagi masalalarni yechish
mumkin:
• foydalanuvchini autentifikatsiyalash, ya’ni kompyuter tizimi zaxiralariga
kirmoqchi bo‘lgan foydalanuvchini aniqlash:
• tarmoq abonentlari aloqasini o‘rnatish jarayonida ularni o‘zaro
autentifikatsiyalash.
Hozirgi kunda himoyalanishi zarur bo‘lgan yo‘nalishlardan biri bu elektron
to‘lov tizimlari va Internet yordamida amalga oshiriladigan elektron savdolardir.
Axborotlarni kriptografiyali himoyalash tamoyillari
Kriptografiya — ma’lumotlarni o‘zgartirish usullarining to‘plami bo‘lib,
ma’lumotlarni himoyalash bo‘yicha quyidagi ikkita asosiy muammolarni hal
qilishga yo‘naltirilgan: maxfiylik; yaxlitlilik.
|
| |
