|
Simmetriyali kriptotizim asoslari
|
| bet | 75/87 | | Sana | 22.01.2024 | | Hajmi | 184,87 Kb. | | #143131 |
Bog'liq Informatsion texnologiyalar-fayllar.orgSimmetriyali kriptotizim asoslari.
Kriptografiya nuqtai-nazaridan shifr — bu
kalit demakdir va ochiq ma’lumotlar to‘plamini yopiq (shifrlangan)
129
ma’lumotlarga
o‘zgartirish
kriptografiya
o‘zgartirishlar
algoritmlari
majmuasi hisoblanadi.
Kalit
—
kriptografiya
o‘zgartirishlar
algoritmining
ba’zi-bir
parametrlarining maxfiy holati bo‘lib, barcha algoritmlardan yagona variantini
tanlaydi. Kalitlarga nisbatan ishlatiladigan asosiy ko‘rsatkich bo‘lib
kriptomustahkamlik hisoblanadi.
Kriptografiya himoyasida shifrlarga nisbatan quyidagi talablar qo‘yiladi:
•yetarli darajada kriptomustahkamlik;
•shifrlash va qaytarish jarayonining oddiyligi;
•axborotlarni shifrlash oqibatida ular hajmining ortib ketmasligi;
•shifrlashdagi kichik xatolarga ta’sirchan bo‘lmasligi.
Ushbu talablarga quyidagi tizimlar javob beradi:
• o‘rinlarini almashtirish;
• almashtirish;
• gammalashtirish;
•analitik o‘zgartirish.
O‘rinlarini almashtirish shifrlash usuli bo‘yichi boshlang‘ich matn
belgilarining matnning ma’lum bir qismi doirasida maxsus qoidalar yordamida
o‘rinlari almashtiriladi.
Almashtirish shifrlash usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari
foydalanilayotgan yoki boshqa bir alifbo belgilariga almashtiriladi.
Gammalashtirish usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari shifrlash
gammasi belgilari, ya’ni tasodifiy belgilar ketma-ketligi bilan birlashtiriladi.
Тahliliy o‘zgartirish usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari analitik
formulalar yordamida o‘zgartiriladi, masalan, vektorni matritsaga ko‘paytirish
yordamida. Bu yerda vektor matndagi belgilar ketma-ketligi bo‘lsa, matritsa
esa kalit sifatida xizmat qiladi.
O‘rinlarni almashtirish usullari
130
Ushbu usul eng oddiy va eng qadimiy usuldir. O‘rinlarni almashtirish
usullariga misol sifatida quyidagilarni keltirish mumkin:
shifrlovchi jadval;
sehrli kvadrat.
Shifrlovchi jadval usulida kalit sifatida quyidagilar qo‘llaniladi:
jadval o‘lchovlari;
so‘z yoki so‘zlar ketma-ketligi;
jadval tarkibi xususiyatlari.
|
| |
