5
Keyinchalik Kyunyoning bug‗ avtomobili muzeyga topshirilgan.
Mexanik
I.P.Kulibin 1791 - yilda gollandiyalik Shamshurenkovning «o‗ziyurar
kolyaska» g‗oyasini
rivojlantirib, inson muskuli yordamida harakatga keladigan
«samokatka»sini yaratdi. (1.2-rasm). Ushbu «samokatka»da tezliklar qutisi va tormoz
qurilmasi mavjud edi.
1.2-rasm. Kulibinning «samokatka»si 1791-yil.
Samokatning maksimal tezligi soatiga 30 kilometrni tashkil etib,
kuzovga ikki
odam joylashishi mumkin bo‗lgan, uchinchi odam esa «samokat»ning orqasida turib
uni oyoqlari bilan harakatga keltirar hamda ekipajni boshqarar edi. Kulibinning
«samokatka»si avtomobilning yaratilishidagi muhim ixtirolardan biri bo‗ldi.
XIX asrning 80-yilligiga kelib, Amerika, Buyuk
Britaniya va boshqa Yevropa
davlatlarida neft qazib chiqarishning keng yo‗lga qo‗yilishi va neftni qayta ishlash
zavodlarining barpo etilishi, benzinli yoki dizel yonilg‗isida
ishlaydigan ichki yonuv
dvigatellari bilan (ichki yonuv dvigateli - bunday dvigatellarda issiqlik energiyasini
mexanik energiyaga aylanish jarayoni dvigatelning ichida amalga oshiriladi)
jihozlangan avtomobillarning takomillashishiga yetarli zamin tayyorlagan edi.
Germaniyadagi Reyn daryosi qirog‗ida joylashgan Mangeym shahri dunyodagi
birinchi avtomobilning vatani deb yuritiladi. 1885- yilning bahorida
Karl Bens ichki
yonuv dvigateli bilan jihozlangan uch oyoqli o‗zi yurar
aravani yaratdi
Daymler Bensdan mustaqil ravishda o‗zining havo bilan sovitiladigan benzinli
dvigatelini yaratib, 1883-yili unga patent oladi. Dastlab Daymler bu dvigatelni maxsus
velosipedga o‗rnatdi. Velosipedning yon tomonlariga esa qulamasligi uchun roliklar
o‗rnatilgan. Shu asnoda Daymler tomonidan 1885-yili dunyoda birinchi mototsikl
yaratildi. Daymler Bensdan farqli ravishda 1886-yilda o‗zining to‗rt g‗ildirakli
avtomobilini yaratdi (1.3b-rasm).
Fransiya-Prussiya urushi «Daymler» avtomobillarining
Fransiya bozoridagi
mavqeiga jiddiy putur yetkazadi. Buni bartaraf etish uchun nemis markasi
«Daymler»ni boshqa nom bilan almashtirishiga to‗g‗ri keladi, ya‘ni «Daymler»
markasi - firma savdo vakilining 12 yoshli qizining ismi «Mersedes»
bilan
6
almashtiriladi. «Mersedes» avtomobili shu tariqa dunyoga keladi.
Ko‗p yillik raqobatdan so‗ng 1926-yili «Daymler» va «Bens»
firmalari
birlashadilar, uch qirrali
«baxtli yulduz» sobiq raqobatchining
«lavr gardishi» bilan
birlashtirilib, dunyoni o‗zining avtomobillari bilan hayratga solib kelayotgan
«Daymler-Bens» firmasi tashkil topdi. Firma
«Mersedes-Bens» markasi ostida
avtomobillar ishlab chiqara boshladi.
