-rasm. Nuqtalarning korrelyatsion maydoni va uni o’zgartirish

Download 2,53 Mb. Pdf ko'rish
bet	71/94
Sana	17.12.2023
Hajmi	2,53 Mb.
	#121790

1 ... 67 68 69 70 71 72 73 74 ... 94

Bog'liq
Ilmiy tadqiqot metodologiyasi

6.2-rasm. Nuqtalarning korrelyatsion maydoni va uni o’zgartirish
Agar, shartli o`rtacha
x
У
ga mos keluvchi nuqtalarni to`g’ri chiziqlarining
kesimlari bilan birlashtirilsa (6.2.b-rasmga qarang), siniq chiziq olinadi va u
korrelyatsion bog’lanishning empirik chizig’i deyiladi. Uning o`lchash soni
orttirilganda (I
x
oraliq bir vaqtda kamaytirilganda),
x
У
= Y(X) empirik chiziq
chegaraviy - nazariy chiziqqa intiladi. Bu nazariy chiziqni aniqlovchi Y
R
(X)
tenglama korrelyatsion tenglama deyiladi, bu tenglama shartli o`rtachaning har bir
faktor darajasi uchun bitta qiymatini aniqlaydi.
Agar, korrelyatsion maydonga, katakchalarning o`lchovlari I
x
va I
y
oraliqlar
kattaliklariga mos keluvchi katak tushirilsa va har bir katakchaga tushgan nuqtalar
sanab chiqilsa, ya`ni m
ji
chastota aniqlansa, korrelyatsion jadval deb ataluvchi jadval
olinadi.
Korrelyatsion jadvaldagi ma`lumotlardan foydalanib, X yoki Y ning qandaydir
berilgan qiymatlariga mos keluvchi shartli yoki xususiy o’rtachalarni aniqlash
mumkin.
So`ngra
korrelyatsion
maydondagi
nuqtalarni
tarqalish
markazini
xarakterlovchi va ehtimol kattaliklarning umumiy o’rtacha qiymatlari aniqlanadi.
Korrelyatsion jadval tuzilgandan so`ng, statik korrelyatsion bir faktorli
matematik modelni qurish uchun quyidagilar aniqlanadi:
1) X va Y larining ma`lum bir berilgan qiymatlariga mos keluvchi shartli yoki
xususiy o`rta
x
У
va
y
Ó
qiymatlar;
2) Korrelyatsion maydon nuqtalarining tarqalish markazini xarakterlovchi
tasodifiy kattaliklarning umumiy o`rtacha
У
va
X
qiymatlari;
3) Tasodifiy kattaliklarni to`la disperiyasi S
2
{Y} va S
2
{X}lar;

103
4) Korrelyatsion bog’lanishlarning zichligi va bog’lanish zichligi
ko`rsatkichlarini statistik baholash;
5) Jarayonni fizikaviy ta`lil qilish asosida bog’lanish ko`rinishi;
6) Eng kichik kvadratlar va ularni statistik baholash usullaridan foydalanib,
polinominal model koeffitsientlari;
7) Korrelyatsion modelini ishonarli oraliqlari.
Texnologik jarayonlar amaliy jihatdan tadqiqot qilinganda bir faktorning
chiziqli va nochiziqli korrelyatsion bo’lanishlari uchraydi. Tutashma to`g’ri
chiziqlar uchun tenglama quyidagicha yoziladi:

Download 2,53 Mb.

1 ... 67 68 69 70 71 72 73 74 ... 94

Download 2,53 Mb.

Pdf ko'rish