birlashtirilishi qodlaniladi. Bu sinfdagi integrativ kurslar (asosan,
ekologiya bilan bogdiq kurslar) maktablar ish faoliyatida keng
tarqalgan.
M uam m olar bckyicha tuzilgan integrativ kurslar rivojlanishiga
global ta ’limning rivojlanishi ham turtki boddi. Bu yo‘nalishning
tarafdorlari zamonaviy shaxsning rivojlanishiga bugungi kunda
m am lak atlarn in g
va m illatlarning ekonom ika, fan, siyosat,
m a’naviyatining uzviy bogiiqligidan kelib chiquvchi globallik omili
kuchli ta ’sir ko‘rsatadi, degan tasdiqlashni asos qilib olishgan.
Faoliyat asosida
Tabiiy fanlar asosini o ‘rganishda o'quvchilar kitob bilan ish-
lash, kuzatishlar olib borish, tajribalar odkazish, olingan bilim-
larni bir tizimga solish-turli o lquv-ta’lim ish faoliyati bilan to ‘q-
nashadi. 0 ‘quvchilarni faoliyatning bir
turi bilan tanishtiruvchi
bir butun kurs yaratish maqsadga muvofiqdek koTinadi. U o ‘qi-
tish jarayonining har bir vaqtida foydali bodishi mumkin va ki-
chik hajmda ham tabiiy fanlarni o ‘qitishda, o ‘quvchilarning or-
tiqcha kuch sarf qilishlari muammosini hal qilishda, mustaqil
bilim olish kodukmalarini rivojlantirishda yordam beradi.
Bu sinfdagi integrativ kurslarni yaratish va ularni o bquv ja-
rayoniga tatbiq qilish bugungi kunda muhim ahamiyat kasb etadi.
Tabiiy fanlarni o'zlashtirishni tekshirishlar
natijalari shuni koLr-
satadiki, o ‘zbek o ‘quvchilari chet ellik tengdoshlarga nisbatan
ko‘p madum ot o ‘zlashtirishsa ham, uni tatbiq qilishda sezilarli
darajada orqada qolishadi.
K o'pchilik bunga sabab, asosiy ko'nikm alarning moslash-
tirilmaganida deb biladi. Balki, uzoq vaqt davomida a n ’anaviy
maktabda integrativ darslarga e ’tibor berilmaganidadir?
Bu yerda bugungi kungacha yaratilgan
integrativ kurslarning
asosiy sinflari sanab odildi. Lekin o'quv fanlarini integratsiyasi
jarayonida qator kamchiliklar ham bodishi mumkin.
Birinchidan.
Aytib odilgan tabiiy integrativ kurslarni tuzish
yodlari ko'pincha bir-birini takrorlaydi va birga qodlaniladi, bu
bilan yangi asoslar yaratilib,
ularni tartibga keltirish, ilmiy asos
yaratish qiyinlashadi.
Ikkinchidan.
Integrativ kurslar fanlararo aloqaning o ‘rnini
bosa olmaydi. Bizning ftkrim izcha, ular bu aloqaning tashkil
etuvchilaridan biri.
8
Uchinchidan.
Tabiiy ilmiy ta ’limning qulay tuzilishi shun-
dayki, integrativ kurslar o ‘quv rejasining o ‘zgaruvchan
qismiga
kirib, uning regional tashkil etuvchisi hisoblanadi.
To ‘rtinchidan.
T o‘liq o ‘quv-metodik qo'llanm alarning yo‘qligi
integrativ kurslarning o ‘quv jarayoniga tatbiq etilishida qiyin-
chiliklar tug‘diradi. Ularning mualliflari dastur tuzib, umumiy
metodik koYsatmalar tuzishgandan so‘ng to ‘xtab qolishadi.
Beshinchidan.
Integrativ kurslar uchun o'qituvchilarni rejali va
maqsadga muvofiq tayyorlash tizimi hali takomillashgani yo'q.
