Fan evolutsiyasi bilan bog'liq muammolarni, tabiatni ilmiy

birlashtirilishi qodlaniladi. Bu sinfdagi integrativ kurslar (asosan, 
ekologiya bilan bogdiq kurslar) maktablar ish faoliyatida keng 
tarqalgan.
M uam m olar bckyicha tuzilgan integrativ kurslar rivojlanishiga 
global ta ’limning rivojlanishi ham turtki boddi. Bu yo‘nalishning 
tarafdorlari zamonaviy shaxsning rivojlanishiga bugungi kunda 
m am lak atlarn in g va m illatlarning ekonom ika, fan, siyosat, 
m a’naviyatining uzviy bogiiqligidan kelib chiquvchi globallik omili 
kuchli ta ’sir ko‘rsatadi, degan tasdiqlashni asos qilib olishgan.
Faoliyat asosida
Tabiiy fanlar asosini o ‘rganishda o'quvchilar kitob bilan ish- 
lash, kuzatishlar olib borish, tajribalar odkazish, olingan bilim- 
larni bir tizimga solish-turli o lquv-ta’lim ish faoliyati bilan to ‘q- 
nashadi. 0 ‘quvchilarni faoliyatning bir turi bilan tanishtiruvchi 
bir butun kurs yaratish maqsadga muvofiqdek koTinadi. U o ‘qi- 
tish jarayonining har bir vaqtida foydali bodishi mumkin va ki- 
chik hajmda ham tabiiy fanlarni o ‘qitishda, o ‘quvchilarning or- 
tiqcha kuch sarf qilishlari muammosini hal qilishda, mustaqil 
bilim olish kodukmalarini rivojlantirishda yordam beradi.
Bu sinfdagi integrativ kurslarni yaratish va ularni o bquv ja- 
rayoniga tatbiq qilish bugungi kunda muhim ahamiyat kasb etadi. 
Tabiiy fanlarni o'zlashtirishni tekshirishlar natijalari shuni koLr- 
satadiki, o ‘zbek o ‘quvchilari chet ellik tengdoshlarga nisbatan 
ko‘p madum ot o ‘zlashtirishsa ham, uni tatbiq qilishda sezilarli 
darajada orqada qolishadi.
K o'pchilik bunga sabab, asosiy ko'nikm alarning moslash- 
tirilmaganida deb biladi. Balki, uzoq vaqt davomida a n ’anaviy 
maktabda integrativ darslarga e ’tibor berilmaganidadir?
Bu yerda bugungi kungacha yaratilgan integrativ kurslarning 
asosiy sinflari sanab odildi. Lekin o'quv fanlarini integratsiyasi 
jarayonida qator kamchiliklar ham bodishi mumkin.
Birinchidan.
Aytib odilgan tabiiy integrativ kurslarni tuzish 
yodlari ko'pincha bir-birini takrorlaydi va birga qodlaniladi, bu 
bilan yangi asoslar yaratilib, ularni tartibga keltirish, ilmiy asos 
yaratish qiyinlashadi.
Ikkinchidan.
Integrativ kurslar fanlararo aloqaning o ‘rnini 
bosa olmaydi. Bizning ftkrim izcha, ular bu aloqaning tashkil 
etuvchilaridan biri.
8

Uchinchidan.
Tabiiy ilmiy ta ’limning qulay tuzilishi shun- 
dayki, integrativ kurslar o ‘quv rejasining o ‘zgaruvchan qismiga 
kirib, uning regional tashkil etuvchisi hisoblanadi.
To ‘rtinchidan.
T o‘liq o ‘quv-metodik qo'llanm alarning yo‘qligi 
integrativ kurslarning o ‘quv jarayoniga tatbiq etilishida qiyin- 
chiliklar tug‘diradi. Ularning mualliflari dastur tuzib, umumiy 
metodik koYsatmalar tuzishgandan so‘ng to ‘xtab qolishadi.
Beshinchidan.
Integrativ kurslar uchun o'qituvchilarni rejali va 
maqsadga muvofiq tayyorlash tizimi hali takomillashgani yo'q.

Download 4,78 Mb.