• 4.1-rasm O‘zbekistonda WebMoney to‘lov tizimining sayti 76 Tizimning afzalligi
  • Iqtisod-moliya




    Download 3,23 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet59/187
    Sana08.02.2024
    Hajmi3,23 Mb.
    #153148
    1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   187
    Bog'liq
    A T KENJABOYEV, M YU JUMANIYAZOVA ELEKTRON BIZNES ASOSLARI O`quv (1)

    WebMoney to‘lov tizimi 
    To‘lov turi: Web Money Exchange – “raqamli naqd pullar”ga o‘x- 
    shash Internet hisob-kitoblari tizimi. Tizimda ishlash uchun WM Keeper 
    Classic va WM Keeper Light bepul dasturini o‘rnatish talab etiladi. 
    Ko‘p valyutalilik: AQShning dollari, Rossiyaning rubli, Yevropaning 
    yevrosi, Ukrainaning grivnisi va O‘zbekistonning so‘m pullari saqlanadi. 
    Transaksiya bahosi: IMTB, Web Money naqdsiz pul o‘tkazmalari 
    uchun “hamyon”ingizdan quyidagi tariflar bo‘yicha pul ushlab qoladi: 
    Tizim ishtirokchilari o‘rtasida hisob-kitoblarni amalga oshirishda 
    vositachilik xaki faqat mablag‘ni jo‘natuvchidan undiriladi va o‘tkazil- 
    gan mablag‘ summasining 0,8%ni tashkil etadi. 
    Xar bir transaksiyani amalga oshirganlik uchun tizim to‘lov sum- 
    masining 0,8% miqdorida, lekin 100WMY dan kam va 55000WMY dan 
    ko‘p bo‘lmagan miqdorda tarif undiriladi ( bir WM– indentifikatorning 
    hamyonlari bilan o‘tkazilgan operatsiyalar bundan mustasno). 
    Transaksiyalarni amalga oshirganlik uchun tariflar o‘zgarishi mumkin. 
    O‘zbekistonda
    www.webmoney.uz
    to‘lov tizimi 2007-yildan boshlab 
    qo‘llanilib kelmoqda. Bu saytning ko‘rinishi 4.1 rasmda keltirilgan. 
    4.1-rasm 
    O‘zbekistonda WebMoney to‘lov tizimining sayti 
    76


    Tizimning afzalligi: Web Money tizimidagi to‘lovlar anonim bo‘l- 
    gani sababli, pul harakati ustidan nazorat qilib bo‘lmaydi, elektron biz- 
    nes ishtirokchilari biri ikkinchisiga qachon va nima uchun pul o‘tkaz- 
    ganini bilib bo‘lmaydi. 
    Web Money tizimida identifikator taqdim etiladi, bu degani ro‘y- 
    xatga o‘tish vaqtida WebMoney Transfer tizimi ishtirokchisiga ish olib 
    borish uchun zarur bo‘ladigan 12-raqamli unikal WM-identifikator taq- 
    dim etiladi. WM-identifikator tizim foydalanuvchisining unikal belgi- 
    lanishi hisoblanadi. 
    WM-identifikator egasi o‘zi mustaqil ravishda foydalanish parolini 
    kiritadi va maxfiy kalitlar saqlanadigan fayllar va hamyonlarning saqla- 
    nish joyini belgilaydi. U dasturning ma’lumotlar qismiga o‘zi haqidagi 
    ma’lumotlarni kiritishi, zarur bo‘lganida ularni o‘zgartirishi mumkin. 
    Tizimda identifikatsiyadan tashqari Siz WM-identifikator yordami- 
    da maxfiy kalit va uning paroli asosida autentifikatsiya jarayonini ham 
    olib borasiz. Maxfiy kalit Sizning mulkingiz hisoblanib, boshqa shaxs- 
    larga berilmasligi kerak. 
    WM-identifikator egasining shaxsini aniqlash uchun tizimda WM- 
    attestatsiya tadbiri olib boriladi. 
    Tizim foydalanuvchilariga o‘zlarining ilovalarini ishlab chiqishlari 
    shartida identifikatsiya va autentifikatsiya jarayonlarini avtomatlashti- 
    rilgan tizimda olib boriladi. 
    Xavfsizlik xizmati WebMoney Transfer texnologiyasi Internet tizi- 
    mi orqali ma’lumotlarni ayir boshlovchi dasturlarga qo‘yiladigan xavf- 
    sizlik talabga to‘la javob bergan holda ishlab chiqilgan. Muayyan cho- 
    ra-tadbirlar orqali foydalanuvchilarning ma’lumotlari va mablag‘larining 
    xavfsizligining ta’minlovchi samarali tizim ishlab chiqilgan. 
    Tizimda qo‘llaniladigan xavfsizlik chora-tadbirlaridan bir qanchasi- 
    ni ko‘rib chiqamiz. 
    WM Keeper dasturiga kirish uchun foydalanuvchining 12-raqamli 
    unikal WM-identifikatorini va parolini (foydalanuvchi tomonidan kiriti- 
    ladi), shuningdek, maxfiy kalitlar va hamyonlar saqlanadigan fayllarning 
    kompyuter xotirasidagi saqlanish joyini bilish talab qilinadi. 
    Dasturning tuzilish arxitekturasi o‘zga foydalanuvchilarning WM- 
    hamyonlaridan noqonuniy foydalanish va hisobida mablag‘lar mavjud 
    bo‘lmagan WM-hamyonlardan hisob-kitoblarni amalga oshirish holat- 
    larining oldini oladi (bundan kredit kartalari orqali to‘lovlarni amalga 
    oshirish tizimlari mustasno). 
    77


    Dasturning barcha operatsiyalari —WebMoney larni hamyonlarda 
    saqlash, hisob raqamidan ko‘chirma, foydalanuvchilar RSA simon algo- 
    ritmlardan foydalangan holda kodlashtirilgan tartibda amalga oshiriladi. 
    Har bir seans uchun amalga oshiriladigan operatsiyalarning maxfiyligini 
    ta’minlash uchun unikal seans kalitlari ishlatiladi. 
    Dastur doirasida aloqa uzilishlari uchun turg‘unlik oliy darajada. 
    Agar biror bir operatsiya samarali amalga oshirilmasa, u tizim tomoni- 
    dan inobatga olinmaydi. Transaksiyalarni amalga oshirish vaqtida mab- 
    lag‘lar doim biror bir tomonning WM-hamyonlarida joylashgan bo‘ladi. 
    Oraliq holat tizimda mavjud emas. Bundan ko‘rinib turibdiki, WM-mab- 
    lag‘larining yo‘qotilishi kabi holatning vujudga kelishi umuman mum- 
    kin emas. 
    O‘rnatilgan texnologik mexanizmlardan tashqari tizimda foydala- 
    nuvchilarning o‘zlari tomonidan o‘rnatiladigan qo‘shimcha xizmatlar 
    ham mavjud. 

    Download 3,23 Mb.
    1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   187




    Download 3,23 Mb.
    Pdf ko'rish