|
DAVLATLAR
IJTIMOIY TA’MINOT TIZIMI
|
| bet | 17/19 | | Sana | 26.05.2024 | | Hajmi | 356,5 Kb. | | #254331 |
Bog'liq sug\'urtalar kurs ishi. shoxchaDAVLATLAR
|
IJTIMOIY TA’MINOT TIZIMI
|
SUG’URTA HODISALARI
|
SHVESIYA
|
TOVON PULI XARAJATLARINING AKSARIYATI KORXONALAR TOMONIDAN AMALGA OSHIRILADI.MAHALLIY VA MARZAZIY HOKIMIYAT ORGANLARI IJTIMOIY TO’LOVLARNI AMALGA ISHIRISHDA ISHTIROK ETISHADI.SUG’URTALANGAN SHAXSLARNING SUG’URTA BADALLARI AHAMIYATSIZ.
|
VAQTICHA MEHNATGA LAYOQATSIZ;
ISHNING YO’QOTILISHI;
BOLA TUG’LISHI VA TARBIYASI;
ISHLAB HIQARISHDAGI BAXTSIZ HODISALAR;
UY-JOY UCHUN XARAJATLAT;
TA’LIM OLISH XARAJATLARI VA HAKOZO.
|
GERMANIYA
|
ISH HAQINING YO’QOTILISHI BILAN BOG’LIQ TO’LIQ YOKI QISMAN TOVON PULI TO’LASH. SUG’URTA HODISALARIGA UCHUN TOVON PULI DAVLAT TOMONIDAN EMAS, BALKI NOTIJORAT KOMPANIYALAR TOMONIDAN AMALGA OSHIRILADI.
|
VAQTICHA MEHNATGA LAYOQATSIZ;
ISHNING YO’QOTILISHI;
BOLA TUG’LISHI VA TARBIYASI;
ISHLAB HIQARISHDAGI BAXTSIZ HODISALAR;
DAVOLANISH HAMDA QAYTA TIKLANISH VA HAKOZO.
|
AQSH
|
IJTIMOIY TA’MINOT MAMLAKAT YOKI DAVLAT DARAJASIDA AMALGA OSHIRILADIGAN IJTIMOY SUG’URTA DASTURLARI BILAN TA’MINLANADI.
|
BOLA TUG’LISHI VA TARBIYASI;
|
XITOY
|
IJTIMOIY XARAJATLAR DAVLAT, KORXONALAR, KASABA UYUSHALARI, XODIMLAR TONIDAN AMALGA OSHRILADI.
|
ISHLAB HIQARISHDAGI BAXTSIZ HODISALAR;
|
ROSSIYA
|
SUG’URTA TO’LOVLARI ROSSIYA FEDERATSIYASINING IJTIMOIY SUG’URTA JAMG’ARMASI TOMONIDAN AMALGA OSHIRILADI.
|
XOMILADORLIK VA TUG’ISH.
|
Yuqoridagi jadval orqali ayrim xorijiy davlatlardagi ijtimoiy tizim mexanizmlari bilan qisman tanishib chiqdik. Ko‘rishimiz mumkinki, yuqoridagi davlatlarda ham asosiy daromadini yo‘qotgan aholi qismiga maxsus tizimlar orqali e’tibor qaratilmoqda.
Xulosa
Xulosa qiladigan bo‘lsak, barcha ijtimoiy sug‘urta modellarida va yuqorida ko‘rgan barcha davlatlarimizda ijtimoiy nafaqalarning to‘lanishi asosiy qismi daromadini yo‘qotgan fuqarolarning ijtimoiy ta’minlashga yo‘naltirilganligini ko‘rish mumkin. Lekin bunda hamma tizimlar o‘z xarakterli xususiyatlariga ega. Ijtimoiy sug‘urta tizimini tashkil qilayotganda mamlakatdagi mavjud iqtisodiy vaziyatni, xalqning iqtisodiy mentalitetini inobatga olish kerak. Amalda qo‘llanilayotgan moliyaviy-iqtisodiy infratuzilmaning afzal tomonlaridan foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Sug’urta faoliyatida diqqat-e’tibor xizmat ko'rsatish sifatini oshirishga. Sug'urta mahsulotlarining turli tumanliligiga (sug‘urta bozoriga xizmat ko’rsatuvchi
xizmatlarni va halol reklamani rivojlantirishga qaratish kerak);
■ sug'urta kompaniyalari, o'zlarining katta kichikligi, joylashgan o'mi,
xodimlaming malakasi, mijozlaming tarkibi, sug'urta turiga va boshqalarga qarab
operatsiyalami bajarishga ixtisoslashishlari kerak:
Ko'pchilik muammolar boshqaruv sifatiga - sug'urta menejmentiga, tashkilot
tuzilmasiga.moliyaviy oqimga, hisob-kitobga, iqtisod tahliliga, biznes rejalashtirishga
va shuningdek xodimlar malakasiga chambarchas bog'liqdir.
Sug'urta tomonidan ishlab chiqariladigan mahsulot o'zida sug'urta operatsiyalari, xizmatlari va ishlarini aks ettiradi. Sug'urta mahsulotlarini sotishdagi strategik yo'nalish, sug'urta taraqqiyotini muhim muammosi bo'lib hisoblandi.
Umumiy ma'nodagi ulaming funksional obyekt yo'nalishli, asosiy maqsadi bir
guruh sug'urta kompaniyalari mahsulotlarini sotish yo'Ii bilan yoki mijozlar ma’lum guruhining alohida sug'urta mahsulotlariga bo'Igan ehtiyojlarini qondirish yo'Ii bilan
daromad olishdan iborat sug'urta komnapiyalarga ajratish mumkin.
Sug'urta xavf-xatari sug'urta taraqqiyotini belgilavdigan kuchli omillar
qatoriga kiradi, xavf-xatarlami oldini olish va uni boshqarish sug'urta
kompaniyalarining yuragi bo'lib hisoblanadi. Sug'urta uchun eng katta xavf-xatar bu
salbiy og'ishlar, ya’ni yo'qotish tavakkalidir. Xavf-xatarlaming barcha turi sug'urta
mahsulotlarining mol qiymati xususivatiga ta’sir ko'rsatadi.Sug'urta kompaniyalarining nazarida “xavf-xatarlami oldini olish chora tadbirlari” uchun
ma’lum miqdorda doimiy ravishda mablag'lar sarflash chetda qolmasligi kerak.
Iqtisodiy tahlil va nazorat xo'jalik obyekti sifatidagi kompaniya boshqaruvining
muhim unsuri bo'lib hisoblanadi.
Sug'urta kompaniyalari tashkiliy shaklidan qat’y nazar tahlil tizimi
quyidagilarni o'z ichiga olishi kerak:
Sug’urtalarni tatbiq qilish muddatlarining afzalliklari bo'yicha tartiblangan taxlilning asosiy yo'nalishlari:
Sug’urta faoliyatini tahlilni tashkil etish sxemasi va o'tkazish tartibi:
a) boshqamv bo'yicha, bo'limlaming tarkibiv bo'linmalari bo'yicha va
mansabdor shaxslar bo'yicha analitik vazifalarning taqsimlanishi;
b) ierarxik bo'ysunuvchanlik, analitik xizmatlaming o'zaro faoliyati:
v) ishlaming xodimlar bilan ta’minlanishi (shu jumladan, analitiklami
tayyorlash);
g) axborot bazasi va axborot oqimlarini shakllantirish tartibi va tarkibi;
y muddati (tezkor, joriv, oylik, choraklik, villik) analitik ishlami saqlanish
mazmuni;
■Sug’urtalar metodik yondashishlar, turlari, muddatlari va yo'nalishlari bo'yicha tahlil algoritmi;
Tadqiqotlar ustidan nazoratni amalga oshirish tartibi tahlil natijalarini
rasmiylashtirish va ulami amalda tatbiq etishni ishlab chiqish.
Bunda quyidagi holatlami hisobga olish maqsadga muvofiqdir. Tahlil sug'urta
bozori faoliyatining barcha jabxalariga "xizmat ko‘rsatishi" kerakligini, uni baholash
va prognozlash uchun asos bo'lishini inobatga olib, sug'urtaning mazmuni va
yo'nalishlari sug’urta bozori oldida turgan vazifaiar va maqsadli yo'l yo'riqlardan
kelib chiqishi lozim. Bunda tahiil alohida strategik taktik yo‘l-yo‘riqIarga aniq
yo'naltirishni ta'minlamog'i lozim, zero uni o'tkazish usullari va tartiblari bir-biridan
sezilarli farq qiladi.
Sug‘urta tizimining investitsiya faoliyati. Sug'urta birinchi navbatda molivaviy
inqiroz bilan bogiiqdir. Ammo shuni ta’kidlash joizki sug'urtachilar molivaviy
chiqimlami nazorat qilishda ishtirok etadilar. Bunda tabiiy bir savol tug'iladi:
Molivaviy chiqimlarni nazorat qilishdan sug'urtachilar uchun qanday zarar bor?
Avvalo, ulaming maqsadi sug'urta qilishni shunchaki nazorat qilish emas, balki
Iqtisodiy xarajatlami keng ko’lamda kamaytirishdir.Sug'urta kompaniyalari ixtiyorida juda ko‘p mablag' bo'ladi. Bu sug'urta to'lovlarini tolash va talab majburiyatlarini to'lash oralig'ida paydo bo'ladi.
Sug'urta kompaniyalari to'plangan mablag'lami ushlab o'tirmasdan uni investitsiyaga yo'naltiriadi.Sug'urta kompaniyalari investitsiyani yo'naltirishda keng
diapazonni qo'llashadi. Bu bilan ular davlatga juda katta yordam ko'rsatadi. Sug'urta
kompaniyalardan tushgan mablag'lar iqtisodning biron bir tarmog'iga yo'naltiriladi va o'sha tarmoqni o'sishiga yordam beradi.
Albatta, tabiiy bir savol tug'iladi, qayerdan va nima evaziga katta mablag'lar
olinadi? Bunday mablag'lar bir necha ming va milionlab kishilaming sug'urta qilinishlaridan va yuqorida keltirib o'tilgan sug'urta turlarini amalga oshishidan paydo
bo'ladi.
Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganidek: "Sug'urta nazoratiga kuchli bozor, bozorga kuchli sug'urta nazorati kerak"."Sug'urta faoliyati to'g'risidagi”O'zbekiston Respublikasining Qonuni283 284 O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 05.04.2002y359-II-son qaroriga muvoftq amalga kiritilgan, unda sug'urtalashning huquqiy poydevori shakllangan.
Ushbu, qonunning 10 -moddasida “Maxsus vakolatli davlat organi” bo'yicha alohida to'xtalgan. Unda, sug'urta tashkilotlarini faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish sug'urta munosabatlari barcha ishtirokchilarining huquqlari va qonuniy manfaatlari muhofaza etilishini ta’minlashga qaratilgandir.
Sug'urta faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni O'zbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan maxsus vakolatli davlat organi amalga oshiradi.
O'zbekistonda sug'urta bozorini davlat tomonidan tartibga solish maqsadlari.
vazifalari va yo'nalishlari quyidagilardan iborat.
Maqsadlari:
■S fuqarolaming va davlatning sug'urta xizmatlariga bo'lgan talablarini
maksimal darajada qondirish;
■S O'zbekistonda sug'urta bozorining rivojlanishini va takomillashishini
jaddalashtirishga zamin yaratish.
Ushbu maqsadlarga erishish uchun quyidagi vazifalar hal qilinishi shart.
■S O'zbekistonda sug'urta faoliyatini tartibga soluvchi qonunchilikni yanada
shakllantirish va takomillashtirish (birinchi navbatda qayta sug'urtaga va o'zaro
sug'urtaga, meditsina sug'urtasiga tegishli);
O'zbekistonda sug'urta faoliyatini davlat tomonidan tartibga solinish normativ
huquqiy bazasini yanada rivojlantirish (xususan sug'urta kompanivalami investitsion faoliyati va O'zbekiston Respublikasida chet el sug'urta kompaniyalari faoliyat olib borishi to'g'risida);
Sug'urta rivojlanishini soliq qonunchiligi yo'li bilan rag'batlantirish (chet elga
uzatiladigan qayta sug'urtada 10%lik soliqni kamaytirish);
O'zbekiston Respublikasida sug'urta bozori infratuzilmasini tezlashgan holda
shakllantirish.
^ Respublikamizda sug'urta bozorini davlat tomonidan tartibga solish asosiy yo'nalishi esa respublikada sug'urta bozorini rivojlanishini yanada jaddalashtirishdir.
Sug'urta faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishning yagona davlat
siyosatini belgilashda asosan quyidagilami amalga oshirish lozim:
^ sug'urta munosabatlarini tartibga soluvchi amaldagi qonunchilik va
sug'urtaviy huquq tizimini shakllantirishni takomillashtirish;
O'zbekiston xududida sug'urta tashkilotlarini nazorat qilish tamoyillarini
tartibga solish va takomillashtirish mexanizmlarini ishlab chiqish;
Majburiy sug'urta sohasida fuqarolar. tashkilotlar va davlat manfaatlarini
sug'urtaviy himoyalashning normativ huquqiy bazasini rivojlantirish.
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 8-iyundagi Sug'urta faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish chora-tadbirlari to‘g ‘risidagi 286-son qarori. 0 ‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 1998. 7-son, 24-modda.
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Sug'urta xizmatlari bozorini yanada rivojlantirish chora- tadbirlari to‘g‘risida. O'zbekiston Respublikasi hukumati qarorlari to'plami. - T.: 2002. 27-noyabrdagi 413-son.
Sug'urta muammolari jarayoniga ta'sir etuvchi va fuqarolar ham mulkchilikning barcha shaklidan qat’iyy nazar yuridik shaxslar manfaatlarini aks ettiruvchi davlat sug'urta siyosatini amalga oshirishga vordam beruvchi yoki
yo'naltiruvchi institutlarni rivojlantirishga yordam berish.
Respublikamizda sug'urta faoliyatini davlat tomonidan boshqarishda
qatnashadigan bir a'zosi Moliya vazirligi qoshidagi Davlat sug'urta nazorati
inspeksiyasini ko'rib chiqqan edik. O'zbekistonda sug'urta faoliyatini davlat
tomonidan tartibga solish va nazorat qilish jarayonida esa yana bir qancha tashkilotlar
ham qatnashadi.
Sug'urta ishi subyektlari faoliyatining sug'urta nazorati shakllari va usullarini takomillashtirish sug'urta huquqining buzilishi yuzasidan ogohlantiruvchi chora- tadbirlaming samarali amaliyotini rivojlantirish bo'yicha yalpi tadbirlami o'z ichiga oladi.
Davlat nazorati tizimini takomillashtirish shuni nazarda tutishi lozimki, u ushbu
jarayonga sug'urta operatsiyalarini amalga oshirishning professional shartlarini kiritgan holda davlat nazoratining kuchli markazlashgan tarzda tartibga solinadigan
vositalariga ega bo'lgan davlat tomonidan tartibga solish modeli doirasida amalga
oshiriladi. Bunda sug'urta bozori kasbiy birlashmalariga sug'urta tashkilotlarining
huquqlarini himoya qilish funksiyasi topshirilishi kerak.
Davlat nazorati instituti quyidagilami ta’minlash imkonini beruvchi uslubiy
tuzilmalar bilan kuchaytirilishi lozim:
Sug'urta faoliyati shartlariga nisbatan qo'yiladigan talablar darajasi (sug'urta
shartnomalarini tuzishning standart shakllarini joriv etish. sug'urta tashkilotlarining
molivaviy barqarorligini ta'minlovchi ular faoliyatini baholashning aniq tizimini
belgilash asosida);
Sug'urta qildiruvchilarga sug'urta to'lovini kafolatlovchi sug'urta tashkilotlari
ajratmalarining ixtisoslashgan jamg'armasini tuzish shartlari (sug'urtalovchi voki
sug'urta tashkilotlari professional birlashmalarining to'lovga qodirsizligi holatida):
Sug'urta tashkilotlarining kapitallashuvi va to'lov qobilivati, qaltisliklari.
ehtimol qilinadigan zarar miqdori va boshqa omiilarni hisobga olgan holda qaltisliklami sug'urtaga qabul qilish:
Sug'urta bozorini erkinlashtirish tendensiyalariga mos kcladigan nazoratning
istiqbolli usullari tizimini joriy qilish: professional fikrlash, qaltislikka vo'naltirilgan
nazorat;
Sug'urta ishi subyektlaridan litsenziya qaytarib olinganidan keyin to
bankrotlik jarayoni tugatilgunga qadar ular faoliyatini nazorat qilish imkonini
beruvchi nazorat usullarini ishlab chiqish.
Sug'urta tashkilotlarining sug'urta faoliyatiga doir huquqiy hujjatlar talablariga
rioya qilishdagi javobgarligini oshirish maqsadida. Davlat sug'urta nazorat
inspeksiyasi tomonidan sug'urta operatsiyalarini amalga oshirish huquqini beruvchi
litsenziyaning olib qo'yilishiga qadar ogohlantiruvchi chora-tadbirlar sifatida
qo'llaniladigan sug'urta javobgarligining aniq tizimini joriy etish maqsadga muvofiq
hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda sug'urta qildiruvchilaming huquqlari va qonuniy manfaatlari
fuqarolik to'g'risidagi qonun hujjatlarining normalari bilan himoyalangan bo'lib,
bunda nizolar yuzaga kelgan hollarda ular Davlat nazorati va fuqarolik sudi
organlariga hal etish uchun o'tkaziladi.
To'lovga qodir bo'lmagan sug'urta tashkilotlarining mijozlariga sug'urta
to'lovlarini amalga oshirish uchun sug'urta turlari bo'yicha kafolatlovchi
jamg'armalar tizimini yaratish istehnolchilar huquqlarini himoya qilishning samarali
mcxanizmlaridan biri hisoblanadi.
Kadrlar tayyorlash va sug'urtalovchilar malakasini oshirishning etarlicha
rivojlangan tizimi mavjud emasligi, ko'rsatilayotgan sug'urta xizmatlarining sifalida
o'z aksini topadi. Gumanitar yo'nalishdagi oliy va o'rta maxsus ta’lim muassasalarida
sug'urta tashkilotlari uchun kadrlar tayyorlash tizimini shakllantirish zarur. Bunda
o'quv muassasalarining malakali professor-o'qituvchilar tarkibini shakllantirishga
alohida e'tibor qaratilishi kerak.
Ushbu maqsadda sug'urta mavzusi bo'yicha ilmiy-amaliv konferensiyalami.
sotsiologik tadqiqotlami. dissertatsiya ishlarini tavyorlashni tashkil etish zarur.
Kadrlar tayyorlash va sug'urtalovchilar malakasini oshirish sifati sug'urta nazariyasi amaliyotini ochib beruvchi o'quv - uslubiy va ilmiv adabiyotlaming yaratilishi bilan chambarchas bog'liq. Sug'urta tashkilotlari rahbarlari va mutaxassislari malakasini oshirish bo'yicha sug'urta faoliyatining turli masalalari yuzasidan muntazam seminarlar o'tkazish, chet el sug'urta kompaiyalarida stajirovkalar o'tash amaliyotini saqlab qolish va yanada rivojlantirish zarur.
|
| |
