“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 3, may-iyun, 2021 yil
39
3/2021
(№
00053)
http://iqtisodiyot.tsue.uz
ифодалаб бера олмайди. Шу
сабабли, калкуляция атамасининг ўрнига
Костинг
тушунчасини
қабул қилиш мақсадга мувофиқ, деб ҳисоблаймиз.
Ҳозирги кунда таннарх ҳисоби амалиётда тизим сифатида, назарияда эса алоҳида
фан сифатида юзага келмоқда. Юқорида қайд қилинган адабиётларни таҳлил қилиш
асосида қуйидагича таъриф берамиз:
Таннарх ҳисоби тизими - бу таннарх объектига
доир бўлган ахборотларни ўлчаш, ёзувини
амалга ошириш, таҳлил ва интерпритация
қилиш ҳамда таннарх ҳисоботини тузишда қўлланиладиган мунтазам-даврий жараёнлар
ва процедуралар мажмуасидан иборатдир.
Таннарх ҳисоби тизимининг бош масаласи маҳсулот
таннархини ишончли,
объектив аниқлаш, менежерларга қарор қабул қилиш учун ахборот тақдим этиш,
бошқарув қарорларининг муқобил вариантларини ишлаб чиқиш ҳамда маҳсулот
бирлиги таннархини аниқлашдир.
Таннарх ҳисобига доир адабиётларда таннарх ҳисоби тизимининг қуйидаги тўртта
бир-биридан фарқ қиладиган фаолиятларини қайд қилишган:
1. Таннархни ўлчаш
2. Таннархнинг ёзувини амалга ошириш
3. Таннархни таҳлил қилиш
4. Таннарх ҳисоботи
Таннарх ҳисоби тизими комплекс ишлаб туриши ва қанча ҳажмда
ахборотлар
қайта ишланиши жараёнига бир қанча омиллар таъсир кўрсатиб туради. Уларга
қуйидагиларни киритиш мумкин:
1. Фирма фаолиятининг миқдорий ҳажми
2. Ишлаб чиқариш жараёнининг тури
3. Фирма томонидан ишлаб чиқарилаётган турли маҳсулотларнинг сони
4. Таннарх ахборотларига нисбатан менежментнинг муносабати
5
. Ташқи ўзгарувчи омиллар, жумладан қонунлар ва тартибга солувчи меъёрий-
ҳуқуқий база
Юқоридаги тадқиқотлар асосида хулоса қилишимиз мумкинки, алоҳида ўз
предмети, объекти нуқтаи назаридан таннарх ҳисобини алоҳида фан сифатида ўрганиш
мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Ушбу фанни “Бухгалтерия ҳисоби ва аудит”
таълим
йўналишлари учун ўқув дастурларига киритишни таклиф этамиз.
