17
Ушбу техник воситалар қуйидаги асосий талабларга жавоб бериши
лозим:
-Ишончлилик;
-Ресурслардан фойдаланишнинг самарадорлиги;
-Техник курсатгичлар жихатидан бир-бирига мос келишлик;
-Таркибийлик ва моделлилик;
-Ҳаражатлар буйича самарадорлилик;
-Фойдаланувчига нисбатан дустоналик;
-Хозирги замонда энг кенг миқёсда ишлатиладиган компьютерлардан
бири хусусий ёки шахсий компьютерлардир. Уларнинг кўриниши
кичик ва
ихчам бўлишиги қарамай, иқтисодиёт ва техниканинг деярли барча
сохаларида муваффақиятли равишда қўлланилиб келмоқда. Лекин улар
қачондан бошлаб ва нима сабабларга кўра пайдо бўлган? Қандай
принципларнинг қабул қилиниши ва қайси техник ечимлар уларнинг
оммабоп бўлишига ва кенг миқёсда қўлланилишига сабаб бўлган? Ушбу
муаммоларни тўғри хал қилиш учун Хусусий компьютерларнинг
иқтисодиётнинг турли сохаларида ишлатилиши ва у фойдаланувчига қандай
имкониятлар яратиб бериши хақида бироз фикрлаш лозим бўлади.
Ярим ўтказгичли бир неча минглаб элементлардан ташкил топган
яхлит микросхемаларнинг кристал пластинкага интеграция қилиш
технологиясининг ривожланиши микропроцессорларнинг,
хотираси катта
интеграл схемаларининг, киритиш- чиқариш катта интеграл
схемаларининг пайдо бўлишига олиб келди. Демак, арифметик-мантиқий
қурилма, ички регистрлар ва бошқарув қурилмасидан ташкил топиб, битта
ёки бир неча катта интеграл схемаларда бажарилган, ҳамда
функционал
жиҳатдан тамоман тўлиқ бўлган қурилмани микропроцессор деб
тушунилади, ёки, оддий қилиб айтганда, ЭҲМ-да қайта ишланаётган
ахборотлар электр сигналлари кўринишида тасвирланиб, улар электрон
қурилмалар орқали қайта ишланади. Хусусан ушбу электрон қурилмалар
минг ва хатто минглаб баҳамжиҳатлик билан ишлайдиган элементлардан
иборат бўлади.
Мана худди шундай қурилмалар микросхемалар деб аталади.
Микросхема деб, бир бутун процессорни тушуниш ҳам мумкин. Агар
процессорнинг барча зарур элементларини
битта микросхемага
жойлаштиришга эришолмаса, у ҳолда бир қанча микросхемалар битта
платага ўрнатилади. Плата- пласмассали пластинка бўлиб, унинг устки
қисмида микросхемалар кўринишда боғланган металли ўтказгичлар бўлади.
Микропроцессорларнинг пайдо бўлишига асосий сабаб нимада деган
табиий савол кўндаланг бўлади, унга жавоб беришга ҳаракат қиламиз.
Ярим ўтказгичли катта интеграл схемаларнинг - микрокалькуляторлар
ва хотирловчи қурилмаларни тайёрлашдаги тўпланган бой тажриба ҳамда
18
мукаммал ўзлаштирилиб олинган технологияларда микропроцессорларнинг
асосий элемент бўлиши катта интеграл схемаларнинг яратилишига ва
зудлик билан ўзлаштирилишига шароит яратиб берди. Бунинг оқибатида
ҳисоблаш техникасининг ривожланиш тарихида
биринчи марта шундай
ҳолат қарор топди, яъни микропроцессор ўзини қабул қилишга тайёр
бўлмаган бозордан олдин юзага келди, шунинг учун фойдаланувчилар
уларга нисбатан талабларини шакллантира олмадилар.
Юқоридаги тарзда ЭҲМнинг ривожланиш тараққиёти хусусий
ЭҲМларнинг яратилишига олиб келди. Унинг 1-чи қалдирғочи 1975 йилда
АКШ-да ишлаб чиқилди (ушбу хусусий компьютер МИТС фирмаси
томонидан ИНТЕЛ-8080 процессори асосида ишлаб чиқилиб, Алтаир 8800
деб номланган) ва тарихан қисқа муддат ичида, яъни 1987 йилга келиб,
жаҳонда хусусий компьютерларнинг сони 30 млн. донага ўсган.
Хусусий ЭҲМ ҳамма ҳарид қилиш нархидаги қудратли
универсал
инструмент бўлиб, ҳар хил соҳадаги мутахассислар ақлий меҳнатининг иш
унумини бир неча марта оширади. ЭҲМ-ни хусусий ЭҲМ деб аташ учун у
қуйидаги асосий талабларни қондириши шарт:
1976 йилда Пол Аллен ва Билл Гейтс Бейсик тили учун
интерпретатор ишлаб чиққандан сўнг, хусусий компьютерга бўлган талаб
кескин равишда ортган ҳамда унинг хилма-хил турлари ва уларга мос бўлган
программавий таъминотлар хосил бўла бошлаган. 1981 йилда эса ҳозирги
пайтда кенг миқёсда тарқалган ИБМ ПC туридаги хусусий
компьютерларнинг биринчиси ишлаб чиқарилган.
Компьютернинг
