BANK AKTIVLARI VA ULARNI TAKOMILLASHTIRISH YO’LLARI

852 
resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirishda asosiy rol bank sof foydasining 
o'zgaruvchan tarkibiy qismi sifatida foiz daromadlari va xarajatlarini boshqarishga 
tegishli.
Bank aktivlaridan foydalanish samaradorligini oshirish uchun quyidagi 
elementlardan iborat bo'lgan foizli daromadlar va xarajatlarni boshqarish jarayonini 
ko'rib chiqish zarur:

aktiv va passivlarni boshqarish;
Aktivlar va passivlarni boshqarish "bankning alohida qismlarini emas, balki 
butun balansini" boshqarishning yagona muvofiqlashtirilgan jarayonidir, ya'ni 
aktivlar va passivlarni boshqarish doirasida zarur bo'lgan mablag'larni ta'minlash 
vazifalarini hal qilish kerak. Bankning (zaruriy) likvidligi, foiz daromadlarining 
ma'lum darajasini ushlab turish, bankning asosiy ichki bank risklariga (likvidlik riski, 
kredit va foiz stavkasi risklari) nisbatan sezgirligini pasaytirish, bank nazorati va 
faoliyatini tartibga solish bo'yicha davlat organlarining me'yoriy talablariga rioya 
qilish. Foiz stavkalarini boshqarish ham foiz daromadlari va xarajatlarini 
boshqarishning tegishli elementidir. 

foiz stavkalarini boshqarish;
Jalb qilingan va joylashtirilgan bank resurslari bo'yicha foiz stavkalarini 
to'g'ridan-to'g'ri boshqarish bilan bir qatorda, foiz stavkalari riskini boshqarish 
zarurati ham mavjud. Foiz stavkalarini boshqarish samarali foiz stavkasini aniqlash 
va asosiy stavkalarni tanlashni o'z ichiga oladi. 

likvidlikni boshqarish.
Likvidlikni boshqarish bankning o'z kapitali, jalb qilingan va joylashtirilgan 
mablag'lari o'rtasidagi ob'ektiv zarur nisbatni ularning tarkibiy elementlarini operativ 
boshqarish orqali aniqlash jarayoni sifatida tijorat banki faoliyati samaradorligini 
oshirishning eng muhim omiliga aylanadi. Bankining likvidligi deganda bankning 
barcha kontragentlar oldidagi qarz va moliyaviy majburiyatlarini o'z vaqtida va to'liq 
bajarilishini ta'minlash qobiliyati tushuniladi, bu bankning etarli o'z kapitalining 
mavjudligi, mablag'larning maqbul joylashuvi va miqdori bilan belgilanadi. 

853 
Bankining resurs bazasini takomillashtirishning asosiy usullari depozit 
operatsiyalarini amalga oshirish hisoblanadi. Shuning uchun jalb qilingan mablag‘lar 
hajmini oshirish uchun bankning depozit siyosatini takomillashtirish zarur. Samarali 
faoliyat ko'rsatishi, rivojlanishi va o'z maqsadlariga erishish uchun bank o'zining 
depozit siyosatini qayta ko'rib chiqishi kerak, bu esa qator yo'nalishlarni o'z ichiga 
olishi kerak:

depozit bozorini tahlil qilish; 

depozit xavfini minimallashtirish uchun maqsadli bozorlarni aniqlash; 

uzoq muddatli investitsiyalar ulushini oshirish va bank xizmatlari va 
operatsiyalarini yanada kengroq ko‘rsatish, mijozlarga xizmat ko‘rsatish sifatini 
oshirish hisobiga jismoniy shaxslar depozitlarini ko‘paytirish; 

bank likvidligini saqlash va uning barqarorligini oshirish va boshqalar.
Bank aktivlaridan foydalanish samaradorligini oshirish mamlakat bank 
tizimining faoliyati uchun muhim va dolzarb masala bo'lib, bu mamlakatdagi
iqtisodiy vaziyatga katta ta’sir ko’rsatadi. 

Download 8,84 Mb.