557
Qabul qilingan qishloq xo’jaligini strategik rivojlantirish aholini oziq-ovqat havfsizligini, qayta
ishlab chiarish sanoati uchun yetarli darajada mahalliy qishloq xo’jaligi mahsulotlari bilan ta’minlash
asosida rivojlantirish agrobiznes tadbirkorligida qo’shilgan qiymat zanjirini
rivojlanib borishini
ta’minlashdan iborat.
Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish sub’ektlari huquqiy va iqtisodiy jihatdan mustaqil sub’ketlar
ekanligidan kelib chiqqan holda ularni davlat tomonidan boshqaruvini faqat davlat tomonidan qabul
qilingan qonunlar va ishlab chiqarilgan normativlar asosida boshqaruvini tashkil etish zarurligini
ko’rsatmoqda. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini innovatsion tarzda ishlab chiqarish harajatlarini
tejamkorlik asosida olib borishni tashkil etish zarur. Buning uchun qishloq xo’jaligida ishlab
chiqarish jarayonini tashkil etish ilm-fan, ta’lim ahborot va maslahat hizmatlariga asoslangan holda
olib borishni tashkil etish bozor talabi va taklif qonuni asosida olib borishni talab etadi.
Mamlakatimizda oziq-ovqat havfsizligini ta’minlash bo’yicha qishloq xo’jaligini barqaror
rivojlantirish va ularni samaradorligini ta’minlash bo’yicha qator tashkiliy ishlab chiqarish chora va
tadbirlarni amalga oshirishni natijasida Globallik indeksi o’sib borishi tufayli 12,1 ko’rsatkichi bilan
talabga javob beradigan darajaga erishilda.
Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini rivojlantirish bo’yicha davlat tomonidan aholini ist’emol
xavfsizligini ta’minlash mahsulotlarni sifat darajalarini oshirish, innovatsion mahsulot turlarini ishlab
chiqish bo’yicha davlat siyosati amalga oshirilmoqda. Ammo qishloq xo’jaligini barqaror va iqtisodiy
jihatdan ishlab chiqarish harajatlarini qoplash va ishlab chiqarish harajatlarini
qoplash va ishlab
chiqarish jarayonini kengaytirilgan asosda takror ishlab chiqarishni olib borishlari uchun yetarli
darajada foyda olishlarini ta’minlash zarur. Respublikada aholining mehnatga resurslari 2018-2022
yillare ichida 56,4 foizdan 54,8 foizga kamaygan. Mehnat qilish qobiliyatiga ega bo’lganlat shu davr
ichida 56,2 foizdan 54,4 foizga kamaygan. Iqtisodiy faol aholi soni o’tgan yildagi ko’rsatgichga
nisbatan shu davr ichida 21,0 foizdan 90,1 foizga ko’paygan.
Qishloq o’rmon va baliqchilik ishlab chiqarish xo’jaliklarida 3,5 mln.dan ortiq kishi band
bo’lgan. Umuman davlat mulklariga asoslangan korxonalarda bandlik 18,5 foizni nodavlat
mulkchiligiga asoslangan korxonalarda mehnat resurslari bandligi 2020 yilda 81,5 foizni tashkil
etgan. Qishloq xo’jaligi tarmoq ishlab chiqarishida mehnatga yaroqli
ishlab chiqarish mehnat
resurslarini ish bilan ta’minlamasdan qishloq aholisini barqaror va samarali rivojlanib borishini
ta’minlash ijtimoiy- iqtisodiy va moliyaviy muommo hisoblanadi. Bu muommodan chiqish yo’li
qishloq xo’jaligida ishlab chiqartishi innovatsion usuli bo’lgan klaster asosida ishlab chiqarishni
tashkil etishga qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish yo’nalishlarida tashkil etish maqsadga muvofiq deb
hisoblaymiz.
Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida 2019-2022 yillar ichida yetishtirilgan va qayta sanat
asosida ishlab chiqarilgan mahsulot 45,0 foizga qiymat tariqasida ko’paygan. Aholining umumiy
daromadi shu davr ichid 121,6 foizdan 122,3 foizga ya’ni 0,7 foizga ko’paygan.
Aholini umumiy its’emoliga bo’lgan harajat 106,1 foizdan 119,6 foizga ko’paygan qishloq
xo’jaligi ishlab chiqarishida samarali rivojlanib borishini ta’minlash yo’li
bu ishlab chiqarish
jarayonini sof akro-klasteri asosida fermerlar xo’jaliklarini ishlab chiqarish jarayonlarini birlashtirish
asosida tashkil etish zarur. Klaster asosida ishlab chiqarish ishlab chiqarishning yana bir usulini
tashkil etish.
Klaster usulida ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish va uni samaradorligi ishlab
chiqarilayotgan mahsulot hajmini o’sib borishi bilan emas balki ishlab chiqarishni tashkil etish bilan
bog’liq bo’lgan ishlab chiqarish munosabatlarini muqobil darajasini tashkil etish asosida mehnat
558
resurslaridan va tabiiy moddiy resurslaridan va iqtisodiy-ijtimoiy
resurslaridan samarali
foydalanishni ta’minlaydi. Bozor iqtisodiyoti iqtisodiy qonuni bo’lgan talab taklif asosida ishlab
chiqarishni tashkil etish va harbir mamlakatni ichki va tashqi ist’emol bozorarida raqobat bo’lish
maqsadida mamlakatlar qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish usullaridan foydalanish ularning asosiy
maqsadlarini tashkil etadi. Ana shunday innovatsion ishlab chiqarish usuli bu klaster usulida ishlab
chiqarishni tashkil etadi. Ishlab chiqarish jarayonini klaster asosida tashkil etish ishlab chiqarish
tarmoq yo’nalishlarida ishlab chiqarish texnika va tehnologiyalarni birlashtirishi oqibatida mahsus
shahar tariqasida yashashni ta’minlovchi ishchi va xizmatchilar yashash posyolkalarini tashkil
topishiga olib keladi. Ana shunday shaklda ishlab chiqarish klasteri iqtisodiy kategoriya bo’lib u
mustaqil tarmoq fermer xo’jaliklarini umumiylashgan ishlab chiqarish
vositalaridan samarali va
tejamkorli asosda foydalanishni bir maqsadi foyda olish va mehnat resurslari mehnatlarini tarmoq
holatdan bir maqsadga ishlab chiqarishni samarali tashkil etish va mehnatni ijtimoiylashtirish asosida
tashkil etishdan fermer mulkdorlarini va qishloq xo’jaligi mehnat xodimlarining mehnatlarini bir
maqsadga foyda olishni va mehnatni motivatsiyalashtirish samaradorligiga ijtimoiy mehnat asosida
tashkil etishni ta’minlaydi.
