138
iqtisodiyotning oʼsishiga innovatsion texnologiyalar taʼsir koʼrsatmay, balki uning asosini tashkil
qiluvchi institutlarning ham oʼziga xos oʼrni mavjud boʼlishi lozim.
Mamlakatimizda innovatsiyalarning keng joriy qilinishi orqali iqtisodiyotda tarkibiy
oʼzgarishlarni amalga oshirish, eksportga yoʼnaltirilgan ishlab chiqarish korxonalarini tashkil etish
va uni texnik – texnologik jihatdan yangilash orqali raqobatdosh mahsulot ishlab chiqarish, yangi
hududlarni egallash shu bilan birga mamlakatimiz eksport salohiyatini yanada oshirishga qaratilgan
chora-tadbirlarni kuzatishimiz mumkin. Mazkur yoʼnalishdagi chora – tadbirlarni sanoat sohasiga
tadbiq qilish orqali sanoat korxonalarining innovatsion salohiyatini oshirish, uning natijasida yangi
mahsulotlarni yaratish va ishlab chiqarishni yolga qoyish bilan aholi turmush tarzini yahshilash bilan
mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishiga katta hissa qoʼshadi.
Shu boisdan, sanoat korxonalarining innovatsion faoliyatini samarali tashkil etishda
raqobatdosh va sifatli mahsulotlar ishlab chiqarish, ularning eksportini rivojlantirish hamda uning
salohiyatini oshirishda marketing tizimidan keng foydalanish muhim ahamiyatga ega. Bu esa sanoat
korxonalarida innovatsion faoliyatini strategik tahlil qilib, uning salohiyatini oshirish borasida
toʼplangan ilmiy tajribalardan foydalanish zaruratini belgilaydi.
Bugungi kunda sanoatda 100 dan ortiq tarmoq boʼlib, ulardan 6 tasi negiz tarmoqlar (yoqilgʼi
– energetika, togʼ - kon, metallurgiya, mashinasozlik, yengil va oziq – ovqat) hisoblanadi. Shular
qatorida sanoatning mamlakat iqtisodiyotidagi oʼrni yana shu bilan belgilanadiki, u iqtisodiyot
rivojining umumiy yoʼnalishini belgilab, fan – texnika taraqqiyotining ilgʼor yutuqlarini birinchi
boʼlib oʼzida qoʼllaydi va boshqa tarmoqlarni ishlab chiqarish vositalari bilan taʼminlovchi asosiy
tarmoq boʼlgani uchun ularga fan-texnika yutuqlarining kirib borishiga zamin yaratib beradi.
Dunyoning rivojlangan mamlakatlari sanoatida qoʼllanilayotgan avtomatlashtirish,
robotlashtirish va kompyuterlashtirish kabi fan – texnika yutuqlari Oʼzbekiston sanoatida ham keng
qoʼllanilmoqda. Natijada, respublikamiz hozirgi kunda jahon bozoriga nafaqat xom ashyo
mahsulotlari, balki tayyor sanoat mahsulotlari yetkazib beruvchi mamlakatga aylanmoqda. Bugungi
kundagi yuqori texnologiyali, ilm talab mahsulotlar, hamda jahon standartlari talablariga javob
beruvchi avtomobillar, traktorlar, paxta terish mashinalari, sanoat va maishiy elektronika, aloqa
texnikalari va boshqa murakkab mahsulotlar ishlab chiqaruvchi mamlakat boʼlib hisoblanadi.
Oʼzbekiston sanoatida yuqoridagi mahsulotlar bilan birga elektr energiya, gaz, neft, koʼmir, benzin,
poʼlat, elektrodvigatellar, transformatorlar, akkumlyatorlar, kabellar, ekskavator, koʼprikli
koʼtargichlar, yigiruv mashinalari, oltingugurt kislotasi, mineral oʼgʼitlar, sunʼiy tolalar, sement, turli
qurilish materiallari, marmar, granit, gazlamalar, kiyim-kechak, paxta moyi, un, guruch, meva-
sabzavot konservalari, vino mahsulotlari va boshqalar ishlab chiqariladi. Shu boisdan ham, sanoat
tarmoqlari muhim oʼrin tutib, alohida vazifalarga egaligi bilan ajralib turadi.
2023 yillar YaIMda sanoat korxonalarining ulushi (2017-2022 yillarda sanoatning yalpi ichki
mahsulotdagi ulushi 21,1 foizdan) 26,7 foizgacha ko‘paydi. Bu davrda sanoat mahsulotlarini ishlab
chiqarishdagi o‘sish 41,3 foizni tashkil qildi. Demak, bozor iqtisodiyotini rivojlantirishning hozirgi
bosqichida innovatsiyalarni joriy etish, milliy korhonalar raqobatbardoshligini oshirish, ularning
iqtisodiy mustaqilligini va bozordagi mavqeini mustahkamlashning asosiy omillaridan biri
hisoblanadi.
