125
va barkamol rivojlantirishning shart – sharoiti sifatida qaraladi. Bu shaxsning
ma`naviy, aqliy, mehnat, estetik va jismoniy tarbiyasi, ya`ni barcha o’quv – tarbiya
jarayoni bilan uzviy birlikda amalga oshiriladi.
Kasbga yo’naltirish quyidagi qismlarini o’z ichiga oladi:
Kasbiy axborot, kasbiy maslahat, kasbiy tanlov va saralash, kasbiy
moslashish.
Kasbiy axborot-ma`lum bir kasbni egallash xohishi bo’lgan shaxsga, turli
mutaxassisliklarni egallashning shakl va sharoitlariga, kasbiy malakalarning o’sish
imkoniyatlariga, mehnat bozorining holati va ehtiyojiga, kasbiy qiziqishlarning
shakllanishiga, shaxsning istak va ko’nikmalariga qo’yilgan talablar hamda
eamonaviy kasblarning istiqboli va mazmuni to’g`risidagi ma`lumotlarni to’plash,
targ`ibot qilish chora – tadbirlaridir.
Kasbiy maslahat – kasb tanlash, kasbni yoki faoliyat turini o’zgartirishda
yordamga muhtoj bo’lgan shaxsning individual – psixologik xususiyatlari, shaxsiy
fazilatlari, kasbiy qiziqishlari, moyilligi, sog`ligi va mehnat bozori ehtiyojlarini
o’rganish asosida psixolog – maslahatchi bilan ilmiy tashkil etilgan o’zaro muloqot
tizimidan iborat. Kasbiy tanlov va saralash – kasbiy faoliyatning alohida, turlariga
yaroqlilik darajasini aniqlashga yo’naltirilgan shaxsning psixofiziologik
xususiyatlari (tanlash) yoki aniq bir kasbga bo’lgan psixofizioligik me`yoriy
talablar (saralash) asosida shaxsni har tomonlama o’rganish tizimidir.
Kasbiy moslashish – ishlab chiqarishda kasbiy faoliyatning ijtimoiy-
psixologik va tashkiliy-texnik sharoitlariga shaxsni moslashtirishga, uni
muvaffaqiyatli ravishda kasbni egallashi uchun shart sharoitlarni yaratishga
yo’naltirilgan choralarning majmuaviy tizimidir.
Professiografiya (axborot, tashxis, korrektsiyalovchi, shakllantiruvchi va
kasbiy tashxis (shaxsni o’rganishning psixologik, psixofiziologik, tibbiyo va
boshqa usullarining
majmui) kasbga yo’naltirishning axborot uslubiy
ketma-ketligining asosi hisoblanadi.
