СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

377 
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini 
 
 takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
 
 
 
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 
06.12.2022 
 
3. Isanov.A.P. Otm faoliyatini baxolash bo‘yicha rivojlangan mamlakatlar metodikasi.Jizzax 
xalqaro ilmiy-amaliy ronferensiya oktyabr 2022yil. 
TA’LIMNI NOMARKAZLASHTIRISHNING TA’LIM TIZIMIGA KO‘RSATGAN 
TA’SIRI 
Axmedov To‘ychi Adashevich 
Maktab menejmenti kafedrasi dotsenti 
Aziza Qarshiboyeva 
JDPU Maktab menejmenti yo‘nalishi talabasi 
Ta’lim insonni yaratmaydi, balki unga o‘zini yaratishga imkon beradi. 
Mauris Debesse 
Insoniyat paydo bo‘lgan davr, ibtidoiy jamoa tuzumi davridan to hozirgi paytgacha ming-
mingdan ortiq o‘zgarishlar yuz berib kelmoqda. Ijtimoiy hayot sharoiti va darajasini yaxshilash, 
oziq-ovqatga bo‘lgan ehtiyojlarni qondirish va yangi turlarini o‘ylab topish, xavfsizlikdan tortib 
o‘zini o‘zi rivojlantirishga oid chora-tadbirlarni bunga misol qilishimiz mumkin. Bularning 
barchasining negizini bir so‘z bilan aytganda, ta’lim tashkil etadi. 
Ta’lim shu qadar umumiy va tizimli xususiyatga ega bo‘lib, atrofimizni qurshab turgan 
butun borliqni, hattoki, o‘zligimizni ham u orqali anglab yetamiz. O‘zimiz bilib yoki bilmagan 
holda ushbu ulkan tizimni harakatga keltiruvchi, o‘z o‘rnida undan ijobir yo salbiy ta’sirlanuvchi 
ishtirokchisi hisoblanamiz. 
Ta’lim tizimi- davlatdagi ta’lim turlarini, standartlarini va ularning hammasini talab, hamda 
vakolatlarini boshqaruvchi sistema. Ta’limga berilgan e’tibor mazkur davlat yoki jamiyatning 
barcha jihatlarining ham yaxshilanishiga ta’sir ko‘rsatmay qolmaydi, albatta. Chunki, barcha soha 
ta’limda boshlanib, talimda tugaydi. Shu tufayli ta’limning tizimlashtirilishi va uzviylashtirilishi 
g‘oyat ahamiyatlidir.
Ta’lim tizimini ortiqcha markazlashtirmaslik, davlat aralashuvini qisman bo‘lsada 
kamaytirish, bu sohaning mustaqilligini oshirish ta’lim tizimiga qanchalik foyda beradi? 
Hech kimga sir emaski, biz hozirda tezkor axborotlashuv va kuchli raqobat maydonidamiz. 
Bu jarayonda davlat soha yo‘nalishlarini nomarkazlashtirish davlat foydasiga qanchalik samarali? 
Kundan kunga axborot oqimi tinimsiz yangilanib borayotgan bunday bir davr barchani 
harakatga keltirishga undaydi. Davlat nomarkazlashtirishdan aslo cho‘cjimasligi kerak. Negaki, 
erkinlik va mustaqillik bor joyda innovatsiyalar va rivojlanish bo‘ladi. Zamondan orqada 
qolmaslik, raqobatdoshlikni mustahkamlash va yuqori reytingga bo‘lgan intilish, mustaqillik bor 
joyda taraqqiy etadi. Shu o‘rinda, ta’lim ham bundan mustasno emas.
Nomarkazlashtirish butun dunyo bo‘ylab asta-sekin yoyilib bormoqda. Buning natijasini 
rivojlangan mamlakatlarda ro‘y berayotgan so‘nngi o‘zgarishlar va olib borilayotgan siyosiy 
strategiyalar misolida ko‘rishimiz mumkin. Nomarkazlashtirish o‘qituvchilarga mahalliy 
kontekstni hisobga olish va ular o‘qitayotgan talabalar orasidagi xilma-xillikni hal qilish imkonini 
beradi. Shu sababli, ta’limda boshqaruvni nomarkazlashtirish Finlandiya jamiyatida 
o‘qituvchilarning kasbiy mahorati va o‘qituvchi maqomini talqin qilishning Fin usuli bilan kuchli 
bog‘liqdir.
Ta’limni nomarkazlashtirishni ijtimoiy, iqtisodiy va ma’muriy tomonlama amalga oshirish 
mumkin. Davlat ta’lim sifati va ta’limga qo‘yilgan talab, standartlar ustidan nazoratni saqlab qolib, 
ma’muriy boshqaruv, ta’lim muassasasini moliyalashtirish, innovatsiyalarni rag‘batlantirish va 
keng joriy etish funksiyalarni to‘la qonli ta’lim muassasalari va tashkilotlariga bermog‘i darkor. 
Buning samarali bardavomligi uchun ta’lim talablari va standartlarini ham qaytadan tahrirlagan 
ma’qul deb o‘ylayman. Davlat ta’lim standartlarining YUNESKO tomonidan qabul qilingan 
xalqaro ta’lim klassifikatsiyasi standartiga mos kelishi zarurati bilan bog‘liq. Vaholanki, bu 

Download 7 Mb.