FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

482 
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini 
 
 takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
 
 
 
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 
06.12.2022 
 

483 
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini 
 
 takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
 
 
 
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 
06.12.2022 
 
5-SHO‘BA. TA’LIM MUASSASALARIDA TALABA QIZLARNI RAHBARLIK 
LAVOZIMLARIGA TAYYORLASHNING PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARI. 
OLIY TA’LIM MUASSASALARIDA TALABA QIZLARNI RAHBARLIKKA 
TAYYORLASH 
Ablyakimova Refide Izmerovna 
JDPU Maktab menejmenti kafedrasi katta o‘qituvchisi 
Oliy ta’lim muassasalarida talaba qizlarni rahbarlik lavozimlariga tayyorlashning ta’lim-
tarbiyaviy asoslari ayrim ixtisosliklarda mavjud. Jumladan, “Maktab menejmenti” bakalavr, 
“Ta’lim muassasalarining boshqaruvi” magistratura yo‘nalishlari bevosita ta’lim tuzilmalari 
uchun rahbar kadrlar tayyorlashga qaratilgan. Yurisprudensiya va iqtisodiyot tarmoqlarida mavjud 
davlat boshqaruvi va menejment yo‘nalishlarida ham o‘zining sohasidan kelib chiqib rahbarlar 
tayyorlanadi. Har bir sohada rahbar kadrlar tayyorlashning o‘ziga xos asoslari, shart-sharoitlari, 
infratuzilmasi va imkoniyatlari mavjud. Shunday ekan oliy ta’lim muassasalarida talaba qizlarni 
lavozimlarga tayyorlash jarayoniga tarmoqlar xususiyatini inobatga olib yondoshgan ma’qul. 
Bugunga kelib jamiyatda xotin-qizlarning faolligi sezilarli ravishda o‘zgarmoqda. Statistik 
ma’lumotlarga ko‘ra, ta’lim sohasida ish bilan band ayollar ulushi 75%; sog‘liqni saqlash va 
ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish - 76,2%; qishloq xo‘jaligi va qurilish sohasi-32,2%; sanoat, savdo va 
xizmat ko‘rsatish sohasi – 40,7%; moliya va sug‘urta sohasi – 37,5%; boshqa sohalar – 34,5%147. 
Bunday ma’lumot tahlilidan bilish mumkinki, xotin-qizlar eng band bo‘lgan soha sog‘liqni 
saqlash, xizmatlar va ta’lim bilan bog‘liq. Boshqa sohalar - qishloq xo‘jaligi, sanoat, savdo, moliya 
va sug‘urta sohalarida o‘rtachadan ham past ko‘rsatkich (32-40%). Eng avvalo, xotin-qizlarning 
ulushi yuqori bo‘lgan sohalar uchun rahbar xotin-qizlarni tayyorlash birlamchi urug‘uni berish 
kerak. Chunki aynan ta’lim va sog‘liqni saqlash sohalarida xotin-qizlardan rahbarlarning ulushi 
birmuncha yuqori. Shundan kelib chiqib tadqiqotda oliy ta’lim sohasida xotin-qizlarning ulushini 
tahlil etamiz.
O‘zbekistonda ijtimoiy islohotlarning asosiy yo‘nalishlaridan biri sifatida xotin-qizlarga 
yashash, o‘qish va ish sharoitlari uchun qulay shart-sharoit yaratish dolzarb masala hisoblanadi. 
Buni oliy ta’lim muassasalarida yaratilayotgan shart-sharoitlar bilan asoslash mumkin. 2022 yil 1 
yanvar holatiga ko‘ra respublikada 151ta oliy ta’lim muassasalari mavjud bo‘lib, ulardan 104tasi 
davlat, 47tasi nodavlat hamda xorijiy oliy ta’lim muassasasi va ularning filiallaridir.
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim tizimida ayollarning ta’lim olishiga zarur shart-sharoitlar yaratib 
berish borasidagi ishlar: 
2021 yil 17 sentyabrdagi “Ota-onasi yoqi ularning biridan ayrilgan muhtoj qizlar va 
boquvchisi yo‘q yolg‘iz ayollar oliy ta’lim olishini moddiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi 585-sonli qarori asosida bazaviy to‘lov-kontrakt asosida davlat oliy ta’lim 
muassasiga kabul kilingan ota-onasi yoqi ularning biridan ayrilgan muhtoj qizlar, boquvchisi yo‘q 
yolgiz ayollarni Qoraqalpogiston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyat va Toshkent shahar 
xokimlari hisobidan 1431 nafar qizlarning to‘lov-kontrakt pullari to‘lab berildi. 
Hozirgi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tizimida mehnat qilayotgan xodimlarning 41% 
foizini xotin-qizlar tashkil etadi. Jumladan, ayni paytda tizimda xotin-qizlar orasida 879 nafar fan 
doktorlari, 2208 nafar falsafa doktori (Phd), 833 nafar professorlar, 2024 nafar dotsentlar barqaror 
faoliyat olib bormoqda. Bu juda katta salohiyat. Shu bilan birga, xotin-qizlarning oliy ta’lim 
tizimidagi ulushu yuqoriligini ko‘rsatadigan ko‘rsatkichdir. Ayniqsa, 2017-2021 yillarda xotin-
qizlarning ilmiy ishlarni himoya qilish salmog‘i ancha kengayganligini aytib o‘tish kerak.
Aytish lozimki, xotin-qizlardan oliy ta’lim muassasalarining boshqaruvida ulushi ham 
sezilarli deyish mumkin. Jumladan, 4 nafar rektor, 56 nafar prorektor (direktor urinbosarlari), 199 
147
https://gender.edu.uz/statistika.php 

Download 7 Mb.