|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 72
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
harakat, nutq, kognitiv sohalarda о‘zini namoyon qilishi mumkin. Shuning uchun murakkab
(kompleks) buzilishlari bо‘lgan bolalarni о‘rganish chuqur, kompleks, barcha omillarni hisobga
olgan tadqiqotlarni amalga oshirishni kо‘zda tutishi lozim.
Shuni ta’kidlash lozimki, murakkab nuqsonlar tarkibida eng kо‘p tarqalgan buzilishlardan
biri nutq patologiyasi hisoblanadi. 40% dan 60%gacha aqli zaif о‘quvchilarda nutq fonetik
jihatining buzilishlari kuzatilgan. R.I.Lalayevaning ma’lumotlariga kо‘ra, 65 —70% aqli zaif
birinchi sinq о‘quvchilarida disleksiya kuzatilgan.
Nutq insonning eng muhim ruhiy funksiyasi, insonlarning bilish, о‘z-о‘zini tashkil qilish,
ma’naviy yuksalish qobiliyatining namoyon bо‘lish sohasidir.
Maxsus pedagogikada intellektual buzilishlari bо‘lgan bolalar orasida nutq nuqsonlariga ega
aqli zaiq bolalar guruhini ajratish mumkinligini kо‘rsatadigan katta hajmda ma’lumotlar
tо‘plangan. Umuman olganda, aqli zaif bolalarga tovush talaffuzining buzilishi xos bо‘lib, bu holat
turli sabablar bilan izohlanadi: nutqning tovush tarkibini о‘zlashtirishga yо‘naltirilgan kognitiv
jarayonlarning shakllanmaganligi; aqliy faoliyatning murakkab turi bо‘lgan fonemik idrokning
kech rivojlanishi; umumiy motorik vosita, ayniqsa nutqning motor qobiliyatining kam
rivojlanganligi; mavjud falajlar, nutq mushaklarining falaji, artikulyar organlar – lablar, qattiq va
yumshoq tanglay, jag‘larning tuzilishidagi anomaliyalar. O.A. Chernobayeva о‘tkazgan
tadqiqotlarida11 maxsus maktab о‘quvchilarida talaffuz va yozishdagi buzilishlarning nihoyatda
keng tarqalganligi kuzatiladi. Maktabda о‘qish mobaynida yozuv buzilishlari bо‘lgan bolalar soni
kamayib boradi, biroq yuqori sinflarda ham disgrafiya о‘quvchilarning 30%da aniqlangan. Barcha
sinflardagi aqli zaif maktab о‘quvchilari orasida о‘qishda о‘ziga xos xatolar bо‘lgan kо‘plab
bolalar aniqlandi.
|
| |
