|
Joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministirligi berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik universiteti
|
| bet | 5/12 | | Sana | 25.11.2023 | | Hajmi | 1,7 Mb. | | #105147 |
Bog'liq курс жумысы оптика(1) фактура(5), english, texnika-xavfsizligi, SEVARAXON, Mang, Arra turlari, o\'quvchini bilim va ko\'nikmasi, Arislanov Toshtemir Rashidovich.docx2.docxxalqaro, Iqtisodiyot tahlilni tashkil etiss, 12793 1 6FB5AF9FB197803E3DFB2763D997A0707A48AAE8, 1 Milliy xavfsizlikni ta’minlash borasida amalga oshirilayotgan, 1, 6.-UsmonovJ.T.XujaqulovT.A.Malumotlarbazasiniboshqarishtizimi-oquvqollanma, 2-laboratoriya ishi1.2. Anomal hám normal dispersiya
Dispersiya hádiysesi degende, ortalıq sındırıw kórsetkishinig jaqtılıq tolqın uzınlıǵına (chastotasına ) baylanıslılıǵı túsiniledi.
Isaak Nyuton aq jaqtılıq dástesin shıyshe prizma arqalı ótkerip, ekranǵa túrli reńler izbe-izliginen shólkemlesken spektrdı guzetedi (1 súwret). Bul hádiysege jaqtılıq dispersiyasi dep aytıladı. Dispersiya hádiysesi tekǵana prizmada, bálki júdá kóp basqa jaǵdaylarda da gúzetiledi. Mısalı, quyash nurlarınıń atmosferada payda bolatuǵın suw tamshılarında sınıwı onıń reńli nurlarǵa ajratılıwı, yaǵnıy oq jaydıń payda bolıwına alıp keledi.
2.1-súwret. Jaqtılıqnıń prizmadan ótkende shashılıwı
Normal dispersiya- jaǵdayında tolqın uzınlıǵı artıp barıw menen ortalıqtıń sındırıw kórsetkishi azayadı. Bul waqıtta qızıl nurdan baslap biynápshe gúlige shekem bolǵan barlıq reń qayısları úzliksiz bir-birine ótedi. Payda bolǵan reńli qayıslar izbe-izligi tómendegishe boladı : qızıl, , sarı, jasıl, kók, hawa reń hám biynápshe gúli. Bul nurlardıń tolqın uzınlıǵı 7700 A" den 4300 4° intervalında boladı (1 4° 10 -10 m). Tolqın uzınlıqları qızıl nurdiń uzınlıǵınan úlken bolǵan nurlarǵa infraqızıl hám biynápshe gúli nurnıń tolqın uzınlıǵınan kishi bolǵan nurlarǵa ultrafioletoviy nurlar dep ataladı. Normal dispersiyadan tısqarı anomal dispersiya da payda boladı (2. 2. a-su'wret, AB iymek sızıǵı). (.3.4)
Anomal dispersiya- waqtında ortalıq sındırıw kórsetkishiniń tolqın uzınlıqqa baylanıslılıǵı funksiyasında úzilis boladı. (2. 2. b-su'wret)
a
b
2.2-súwret. Anomal dispersiya jaǵdayında tolqın uzınlıqtıń sındırıw kórsetkishine baylanıslılıǵı
2. 3-súwret. " Anomal dispersiya" animatsiyasınan fragmentler
Jáne bul baylanısıw grafigi 2.3-suwretde keltirilgen. Rojdestvenskiy teoriyasına kóre, anomal dispersiyaning payda bolıwına málim bir tolqın uznliklarda yamasa chastotalarda ortalıq tárepinen jaqtılıqtıń jutılıwı sebep boladı (1. 4-súwret). Suwretden usıdan ayqın boladı, natriy puwınıń jaqtılıq jutılıwı nátiyjesinde spektrda anomal dispersiya payda boladı. Haqıyqattan da, dispersiya jaǵdayın jaqtılıqtıń jutılıw spektri menen túspa-tús tusirsek, bul spektr dispersiyanıń anomal bólegine tolıq sáykes keledi. [3]
|
| |
