Jo‘rabek yarashev dilnavoz murotova




Download 2,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/59
Sana29.05.2024
Hajmi2,43 Mb.
#256571
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   59
Bog'liq
MUSIQA O’QITISH METODIKASI

Nafas olish. 
O‘quvchining kuylash vaqtida, tovush hosil qilishda nafasni to‘g‘ri yo‘lga 
qo‘yishi muhim rol o‘ynaydi. “Kuylash san’ati nafasni to‘g‘ri ishga solish san’atidir” - degan 
ibora klassik ibora bo‘lib qoldi. Kuylashdagi nafas bilan fiziologik nafas orasida ma’lum 
darajada farq mavjud. Fiziologik nafasda nafas olish aniq bir ritmda ma’lum bir vaqt oralig‘ida 
sodir bo‘ladi. Qo‘shiq kylash vaqtidagi nafas olish tez, qisqa vaqt oralig‘ida sodir bo‘lib, nafas 
chiqarish esa bir qancha vaqtga cho‘ziladi. Nafas ritmi ijro etilayotgan asar xarakteriga qarab 
o‘zgarib turadi. Qo‘shiq kuylashda fiziologik nafasga qaraganda chuqur nafas olinadi. 
Kuylashdagi nafas olishning bir necha turlari bor: 
1. pastki qovurg‘alar kengayuvchi nafas olish; 
2. yelka kengayuvchi nafas olish; 
3. qorin bilan nafas olish (diafragma pastga tushadi) 
4. ko‘krak bilan nafas olish (ko‘krak qafasining yuqori qismi ko‘tariladi) 
Kuylash vaqtida nafas olishning pastki qovurg‘alar kengayuvchi nafas olish va qorin bilan 
nafas olish turlarini ishlatish ma’quldir. Diafragma odam organizmida ko‘krak va qorin 
bo‘shlig‘ini ajratib turadi. Pastki qovurg‘alar va diafragmalar vositasida nafas olish hamda 
chiqarish diafragma orqali tartibga solinadi. Bu qiyidagicha sodir bo‘ladi: 
O‘quvchi qo‘shiq kuylaganda xuddi gul xidlaganday nafas oladi. Bunda o‘pka kengayib, 
pastki qovurg‘alarni tashqi tomonga suradi va diafragma pasayadi. Natijada qorinning devori 
oldinga shishib chiqadi. Yelka va ko‘krakning yuqori qismi bu holda o‘zgarmaydi. Nafas olish 
chuqur, to‘liq va eng asosiysi, shovqinsiz bo‘lishi kerak. Nafas chiqarish qorin tarang 
qobig‘ining harakati bilan boshqarilib, xavo yuqoriga yo‘naladi va ovoz pardalarini tebranishga 
undaydi. Pastki qovurg‘alar hamda diafragma asta-sekin o‘z holatiga qaytadi. Qo‘shiq kuylashda 

25 
o‘quvchilarni to‘g‘ri nafas olishga o‘rgatish xorda vokal ustida ishlashning eng zarur qismidir. 
Nafas olish xorda bir vaqtda sodir bo‘lishi mumkin. Bu holda xor ishtirokchilari baravariga nafas 
olishlari kerak. Agar musiqa asarlarida uzoq davom etuvchi kuy jumlalari bo‘lsa, xor yoki xor 
Download 2,43 Mb.
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   59




Download 2,43 Mb.
Pdf ko'rish