“PEDAGOGIK MAHORAT” ilmiy-nazariy va metodik jurnal. 2023, № 11
155
- umumiy maqsadlar va vazifalar bilan birlashgan, mazmuni integratsiyalashgan va uning
innovatsiyalarga qaratilganligi, uzluksiz ta’lim texnologiyalari tamoyillariga muvofiq qurilgan turli
darajadagi vorisiylikka asoslangan kasbiy ta’lim dasturlari va ta’lim standartlari tizimi (tizimli yondashuv);
shaxsning ta’limiy ehtiyojlarining rivojlanishi yo‘nalishini ochib beradigan va shaxs rivojlanishiga
qaratilgan yaxlit tizimni amalga oshiradigan ijtimoiy institut sifatida ta’limga yangi metodologik
yondashuvni aks ettiradigan ijtimoiy-pedagogik kategoriya.
Tadqiqot mantig‘ida turli ta’lim shakllarida turli ta’limning daraja va yo‘nalishlarda uzluksiz parallel
yoki ketma-ketlikda kasbiy ta’lim olish ochib beriladi, u kasbiy va ta’lim trayektoriyalarini almashtirish,
nazariy qoidalar, tushunchalar apparatini, vorisiylik, integratsiyani amalga oshirish texnologiyalarini
yangilash va boyitish imkonini yaratadigan uni amalga oshirishning yagona metodologiyasida
birlashgan[3;28-b.].
Tadqiqot kontekstida uzluksiz kasbiy ta’lim jarayoni rasmiy (bizning tadqiqotda) ta’lim bilan birga
amalga oshadigan formal (rasmiy), noformal (norasmiy) va informal (standart ta’lim muhitidan tashqaridagi)
ta’limning mumkin bo‘lgan integratsiyasi sifatida ko‘rilgan.
Uzluksiz kasbiy ta’lim yaxlit makonini yaratishga integrativ yondashuvni amalga oshirishda muallif
uning afzalliklarini ta’minlaydigan quyidagi majburiy shartlarni aniqlagan:
Ilmiy va kasbiy faoliyatning har xil turlariga kiritish uchun zarur bo‘lgan ta’limga ochiq va uzluksiz
kirishni kafolatlaydigan asosiy bilim, ko‘nikma va malakalarni doimiy ravishda egallash va yangilash uchun
integrativ tashkiliy-pedagogik va meyoriy-huquqiy shart-sharoitlarni yaratish.
Inson resurslariga (talabalar, o‘qituvchilar) bilim investitsiyalari hajmini, kasbiy ta’limga bo‘lgan
talabni va talabalarning intellektual salohiyatini oshiradigan uzluksiz kasbiy ta’limning har qanday
bosqichida xavf-xatarsiz kirish va chiqish imkoniyati.
Uzluksiz kasbiy ta’lim jarayonini modellashtirish metodologiyasini amalga oshirish samaradorligini
ta’minlaydigan innovatsion ta’lim faoliyatini rivojlantirish.
Talabalarga fuqaroviy mutaxassislikka ega bo‘lish individual trayektoriyasini tanlash va oliy ta’lim
bilan bir vaqtda yangi malakalarga ega bo‘lish imkonini beradigan o‘quv-metodik ta’minot mazmunining
integratsiyasi.
Pedagogik olib borish (hamkorlik qilish), ustozlik qilish, tyutorlik qo‘llab-quvvatlash, maslahat berish
va talabalar kasbiy-amaliy faoliyatini amalga oshirish, ta’lim olish imkoniyatlari, ilmiy va kasbiy o‘sish
to‘g‘risida erkin ma’lumot olishni ta’minlashga qaratilgan o‘qituvchilarning ilmiy-kasbiy, psixologik-
pedagogik va kasbiy-sohaviy hamkorligining samaradorligi.
Uzluksiz kasbiy ta’lim fenomenini tadqiq qilish amaliyotida muallif tomonidan Y.V.Bondarevskaya,
V.F.Zeyer, D.M.Mallayev, G.V.Muxammetzyanova, A.M. Novikov, N.K. Sergeyev, Y.V. Tkachenkolar
ilmiy maktablari doirasida amalga oshirilgan tadqiqotlar tajribasidan foydalanilgan, ular ilmiy faoliyatining
mazmuni integratsiyalashgan bilim va ko‘nikma, kasbiy kompetensiyalar va o‘z-o‘zini rivojlantirish
qobiliyatiga ega shaxsni shakllantirish metodologiyasidan iborat. Uzluksiz kasbiy ta’lim jarayonini
modellashtirish va uning amal qilishi davomida uning rivojlanish ichki salohiyati to‘plangan: vorisiylikka
asoslangan innovatsion loyihalar ishlab chiqilgan, talabalarning qadriyatlarga yo‘nalganligini faol qayta
anglash jarayoni sodir bo‘lgan.
