|
Motor moylarining qovushoqlik klasslariBog'liq K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda isMotor moylarining qovushoqlik klasslari
Qovu-
shoqlik
klassi
100°C dagi
qovushoqligi,
mm
2
/c
Minus 18°C
dagi eng
katta qo-
vushoqligi
Qovu-
shoqlik
klassi
100°C dagi
qovushoqligi,
mm
2
/c
Minus 18°C
dagi eng
katta qo-
vushoqligi
Eng
kichik
Eng
katta
Eng
kichik
Eng
katta
3
3
3,8
–
1250
3v/8
7,0
9,5
1250
4
3
4,1
–
2600
4
3
/6
5,6
7,0
2600
5
3
5,6
–
6000
4
3
/8
7,0
9,5
2600
6
3
5,6
–
10400
4
3
/10
9,5
11,5
2600
6
5,6
7,0
–
5
3
/10
9,5
11,5
6000
8
7,0
9,5
–
5
3
/12
11,5
13,0
6000
10
9,5
11,5
–
5
3
/14
13,0
15,0
6000
12
11,5
13,0
–
6
3
/10
9,5
11,5
10400
14
13,0
15,0
–
6
3
/14
13,0
15,0
10400
16
15,0
18,0
–
6
3
/16
15,0
18,0
10400
20
18,0
23,0
–
Benzinli va dizelli dvigatellarda ishlatishga yaroqli universal
moylar turkum belgisida indeks bilan ajratib ko‘rsatilmaydi. Б, В,
Г turkumlardagi 1 indeksli moylar benzinli dvigatellarga, 2 indeks li
moylar esa dizellilarga mo‘ljallanganligini bildiradi. Moyning bi-
ror-bir guruhga mansubligi shu guruh moylarining sifatini tavsif-
lovchi ekspluatatsion xususiyatlar (oksidlanishga qarshi, yuvuvchi
va disperslovchi, antikorrozion, himoya va boshqalar) darajasi bi-
lan belgilanadi. Bu daraja, asosan, moyga qo‘shiladigan qo‘shil-
ma turi va konsentratsiyasiga bog‘liq. Shuning uchun moyni quyi
guruhdan (A, B) yuqori guruhga (В, Г) o‘tkazish, odatda, moy
tarkibidagi qo‘shilmalar turini kengaytirish va miqdorini oshirish
yo‘li bilan amalga oshiriladi. Moy guruhlari tarkibidagi qo‘shilma-
lar miqdori quyidagicha: A guruh – 3,5 foiz; Б
1
guruh – 5,5 foiz;
B
1
guruh – 8,0 foiz; Г
1
guruh – 10–15 foiz.
125
5. 2- jadval
Motor moylarining ishlatilish sharoiti va ekspluatatsion
xossalari darajasiga kо‘ra guruhlari
Moy
guruhi
Tavsiya etilgan ish sharoiti
A
Kuchaytirilmagan benzinli va dizelli dvigalellar
Б Б
1
Б
2
Yuqori haroratlarda cho‘kmalar hosil bo‘lishi va podslipniklarning
korroziyalanishi kuzatiladigan kam kuchaytirilgan benzinli dvigatel-
larda
Kam kuchaytirilgan dizellarda
В В
1
В
2
Moyning oksidlanishi va barcha turdagi cho‘kmalar hosil bo‘lishi ku-
zatiladigan noqulay ish sharoitlarida ishlaydigan o‘rtacha kuchaytiril-
gan benzinli dvigatellarda
Moylarning antikorrozion va yeyilisliga qarshi xususiyatlariga ham-
da ularni yuqori haroratlarda cho‘kmalar hosil bo‘lishi moyilligiga
yuqori darajadagi talablar qo‘yiladigan o‘rtacha kuchaytirilgan dizel-
larda
Г Г
1
Г
2
Moyning oksidlanishi, barcha turdagi cho‘kmalar, korroziya va zang
hosil bo‘lishi kuzatiladigan og‘ir ish sharoitlarida ishlaydigan yuqori
darajada kuchaytirilgan benzinli dvigalellarda
Yuqori haroratlarda cho‘kma hosil bo‘lishi kuzatiladigan noqulay ish
sharoitlarida ishlaydigan qo‘shimcha havo kiritilmaydigan yoki kam
miqdorda qo‘shimcha havo kirrtiladigan yuqori darajada kuchaytiril-
gan dizellarda
D
Og‘ir ish sharoitida yoki ishlatilayotgan yonilg‘i yuqori neytrallash-
tirish, antikorrozion va yeyilisliga qarshi xususyatlarga ega bo‘lgan,
shuningdek, barcha turdagi cho‘kmalar hosil bo‘lishiga kam moyil
bo‘lgan moylardan toydalanishni taqozo qiladigan sharoitlarda ish-
latiladigan qo‘shimcha havo kiritilishi ta’minlangan yuqori darajada
kuchaytirilgan dizellarda
Е
Tarkibida oltingugurt miqdori ko‘p bo‘lgan moylarda ishlaydigan,
silindrlari lubrikatorli moylash tizimi yordamida moylanadigan dizel-
larda
Izoh. Gazokarburatorli dvigatellarda benzinli dvigatellarda ishlatishga
tavsiya etilgan moylardan loydalaniladi.
Xorijda ham motor moylari qovushoqlik xossalari va ish sharoit-
lariga binoan tanlanadi. Moylar qovushoqligi bo‘yicha SAE J300e
126
tasnifi bo‘yicha, ish sharoiti bo‘yicha esa APJ tasnifi bo‘yicha
belgilanadi. SAE J300e ga binoan moylar qishki ( W harfi bilan
belgilanadi), yozgi va barcha mavsumlarda ishlatiladigan turlar-
ga bo‘linadi. Respublikamizda ishlatiladigan va SAE J300e mo-
tor moylarining qovushoqligi bo‘yicha o‘zaro almashinuvchanligi
(taxminan) 5. 3- jadvalda keltirilgan.
5. 3- jadval
|
| |
