Xalq - boyligu. Vatan - xazina.
Menposibon. O, noyob kasb.
Xoh tun bo'lsin, ko'raman bosib
Dushman kirsa, bo'lib birigna.
49 Shukrullo
Sevinchlarga to'la bu siyna,
Chunki shuni menga muno'sib
Ko'rib, xalqim aylabdi nasib,
Mayli, umrim bo'lsin hadiya!
Vatan ishqi bilan, o, qalbim,
Dengiz kabi to'luq, limmo-lim.
Sevgim bo'lmas asli begona,
Ishontiray qayta ont ichib
Kijon bersamjanglarga kiral
Sevgim, yurak but qolur yana!
Bu she'rni yozgan shoirni sovet davlati, xalqinine
dushmani deb boladimi? Yoki, urushning S e h !
kuni yozilgan she'rim:
S n c n i
Istaymanki, daydib kelgan yov
Gulzorimni yakson etmasin.
Jangda o'lay, mayli, xalqimning
Bir umrlik erki ketmasin.
Yov kim? Nemis fashistlarimi? Ular hujumni qa
yerdan boshladi? O'zbekistondanmi, yoki m T y e r a
ndanmi? Albatta u O'zbekistonni, m
L
g
^
^
emas Belorussiya, Rossiya yerlarini b o s i b o k ? b o X
ladi. Rossiya yerlarini yov bosib olsa, menga nima
deb qarab o'tirmay, jangda o'zini qurb™ qilifhgaTozi
bo lgan shoirni baynalmilalchi demay, m L t c h f i k d a
ayblash adolatdanmi?!
J1Rcla
Bunday aybnomani qo^ish sen onangni haqorat
qilgansan onangdan kechgansan degan tuhmat-
dek dahshatli-ku! Bu malomatni kim bo^niga ofa-
di? Haqiqiy farzand bu sharmandalikni qaror qilib el
dod s o r b
S h k
° \
a r i b
^ yoqalarini chok q * b
° '
l i m g a r o z i
b
o
<
1
»
oLni
«Kafansiz ko'milganlar»
49
Bu haqorat, tuhmatlar kamlik qilgandek, sen bu
she'rlarni o'z millatchilik, sovetlarga dushmanliging-
ni niqoblash uchun yozgansan, degan javobni eshit-
sang, bunga qanday chidaysan!
Millatchiligim nimadan iborat degan bir fikr doim
meni qiynardi? Men biror millatni haqorat qilibmanmi?
Umuman millatchilikning o'zi nima? Negizi nimadan
iborat! Millatchilik degan gap o'zi qachon paydo bo'ldi,
qayerdan kelib chiqqan? O'zbek xalqi tarixida shu vaqt-
gacha biron shoir, bironta olim, biror kasb egasini, sen
millatchisan deb qamash u yoqda tursin, aybdor qilin-
ganini bilmayman. Millatchi degan gap qachon paydo
boldi? Ruslar O'rta Osiyoni bosib olganidan keyinmi,
yoki inqilobdan keyinmi? Chor Rossiyasi davrida ham
biror o'zbek yozuvchisi, olimini millatchilikda ayblab,
hozirgidek yalpi qamalgani tarixdan malum emas.
Xalq dushmani degan gap o'zi tarixda bo'lganmi?
Xonga, hokimga qarshi kurashlar bo'lgan, ammo o'z
xalqiga qarshi chiqqan, uni baxtsizligini istagan ziyo-
lini tasawur qilolmayman. Yaxshi niyat yo'lida har
qanday odam ham xato qilishi mumkin, ammo hech
bir davrda xato qilgan odamni xalq dushmani deb
qamaganini bilmayman. Nahotki, «0'tgan kunlar»dek
xalq sevib o'qiydigan asarni yaratgan Abdulla Qodiriy
yoki buyuk bilim egalari Fitrat, Cho'lponlar o'z xalqi-
ning baxtiga qarshi kurashgan bo'lsa! Bitta bular
emas, Fayzulla Xo'jayev, Akmal Ikromov, ular qatori
ming-minglab qamalgan ziyolilar-chi? Nahotki shun-
day dono odamlar o'z xalqi ziyonini o y lagan bo'lsa!
Baxtiga to'g'anoq bo'lishni istagan? Yo'q! Yo'q! Bular-
ni haqiqatni bilmagan nodonlar deb bo'ladimi? Yo'q!..
Shunday bo'lgach, bir xalqning shunday iste'dodli
farzandlarini dushmanga, millatchiga chiqarib otib,
oldirib yo'q qilib tashlansa, adolatli deb bo'ladimi?
Axir bularning har biri o'z xalqiga faqat yaxshilik ti-
lagan-ku! Yaxshilikka jazomi?! Bularga hech kim
50
Shukrullo
achinmaydimi? U sho'rliklarning taqdiri har bir aqli
raso, oq bilan qorani ajratishga fahmi oz-moz yetgan
odamni oyiatmaydimi? Masalan, men o'zim kitobla-
rini qoldan qo^may kechalari uxlamasdan o'qigan,
adabiyotimizning faxri, yorqin yulduzi bo'lgan 24
yoshli Usmon Nosirning qamalishiga tilimda aytma-
sam ham dilimdan rozi bo'lganmanmi?
Dilingdagi gapni aytishga nega qo'rqqansan? Kim-
dan? Kimdandir, nimadandir cho'chib, haqiqatni
aytolmay yashash erkinlikmi? Abdulla Qodiriyning
«0'tgan kunlar»i, «Mehrobdan chayon»larini odamlar
yashirib qo'ldan qo'lga berib o'qigan-u yirtib tashla-
magan. Men shunday odamlarning o'limiga quvon-
ganmanmi? Aslo, aslo! Ularning kitoblarini o'qigan
xalq-chi?! Demak, xalq sevgan odamlarni qamagan-
lar xalq dushmanimi, yoki bunday adolatsizlikdan
nafratlanganlar dushmanmi?
Xayolimdan o'tgan dilimdagi bu achchiq haqiqat-
larni aytib bolarmidi! Aytish emas, xayolingdan
o'tkazishga cho'chiysan! Buni aytish, o'zingni ochiq-
dan-ochiq millatchi, dushman qilib ko'rsatish bo'lar-
di. Dodingni kimga aytasan? Kim tinglaydi! Tepang-
da qo'lini mushtlab, o'dag'aylab turgan tergovchimi?
Bitta chora:
Tangrim, o'zing, o'zing yarlaqa,
O'zingdan hech o'zga madad yo'q.
Na do'stim bor, na dard tinglovchim,
O'zingdan hech o'zgaga had yo'q, -
deb Xudoga nola qilish-u, yoki ikkinchi chora, o'zi-
ni o'zi kamerada qatl qilgan Ivandek bu tuhmat azob-
laridan qutulish uchun o'z joningga qasd qilish!
«Kafansiz ko'milganlar»
51
|
