Xotinimning hikoyasi
Tergov tugatilganligi haqida xabar oldim.
Sud boshlandi.
Sud boshlanishi bilan odamlar orasida mish-mish-
lar ham boshlandi. Birov, endi hammasini chiqarib
103
yuboradi, hech qanday gunohlari yo'q desa, boshqa
biri - bu yerga kelganlarning hech biri omon chiqqan
emas, 25 yil, o'n yil bersa ham shukr deng, ba'zi-
larni oilasi bilan surgun qilarmish desa, hatto otish-
ga hukm qilmasa boldi, degan vahima gaplar ham
eshitilardi. Ba'zi gaplardan bir nafasgina umid uyg'o-
nib yengil tortsang, ayrim vahimali mish-mishlarni
eshitganda faryod, ko'z yosh boshlanardi. Bu gaplar-
ni eshitib, sud tugagunga qadar qamalganlarmas, bu
yoqda qolganlarning na uyqusida, na yeb-ichishida
halovat bo'ldi. Sud tugaguncha ming xil mish-mish
vahimalar, ming xil gaplar. Kimlardir advokat solish
zarurligini aytardi.
Men deyarli har kuni ertalab soat naq lOda sud
bo'layotgan yerga boraman. Kun ancha izg'irin edi.
Sud zaliga, albatta, bizlarni kiritmasdi. Buni bilardik.
Ammo umid bilan qamoqxona darvozasining tirqi-
shidan mo'ralab sizlarni sud zaliga olib kelayotgan
mashina ovozini eshitish, hech bo'lmaganda sizlarni
mashinadan tushayotganda oyoqlarini ko'rib, oyoq
kiyimidan tanib qolish uchun harakat qilar edik. Biz-
larni esa qo'riqchilar u yerdan haydar, kuzatish ham
mumkin emas, der edilar.
Bu dahshatli dargohga har kelganda hamma yu-
ragini hovuchlab, ming xil vahima bilan kelardi.
Chunki kimningdir otasi qamalgandan keyin uning
o'g'lini ham qamashibdi. Eri qamalgandan ikki-uch
oy o'tmasdan homilador xotinini eriga sheriklikda
ayblab uni ham qamashibdi, degan gaplarni eshitar-
dik. Shuning uchun sudga ko'pincha qamalganlar-
ning keksa otalari, onalari kelishardi. O'sha kezlari
tergovchilar qamalganlarning xotinlariga erlaridan
ajralishni, aks holda ishdan chetlatilishini aytib,
po'pisa qilar edilar. Bola-chaqani boqish, bir amallab
tirikchilik uchun o'sha zamon taqozosi bilan vaqtin-
cha ajralganlar ham bolgan.
104
Shukrullo
O'sha kunlari sizlarning jinoiy ishingizni sud raisi
Muhiddinov ko'rar emish deb eshitdim. Uning xotini
Vazifa esa men bilan bir maktabda ishlar, bordi-kel-
dimiz bor edi. Boshimga tashvish tushgan kunlarda
ham munosabatini o'zgartirmadi. Qismatimga achi-
nib, dalda berib turdi.
Shu yaqinligimizni nazarda tutib, men unga eri-
ning sudga raislik qilayotgani, advokat solmoqchi
ekanimni aytganimda gap o'zaro qolsin, deb erining
sud haqidagi fikrlarini aytib berdi. Erining gapiga qa-
raganda, hech qanday harakat va advokat solishning
foydasi yo'q ekan.
Uning yurakdan aytilgan bu gaplari bir jihatdan,
erim sizlar uchun qo'lidan kelgan yordamni ayamay-
di, degan ma'noda bo'lsa, ikkinchi jihatdan, sud-
ning ham, advokatlarning ham qo'lidan hech narsa
kelmas ekan, hamma ixtiyor KGBdagilarda, degan
ma'noni ham anglatardi. U menga o'zini yaqin tutib
hatto erining «Bizlar ham yuqorining buyrug'ini ba-
jarmay ilojimiz yo'q. Birdan-bir umid yaxshi zamon-
lar bo'lishidan, bitta Shukrullo emas, hammasi ozod
bo'lishi kerak, gunohi yo'q ularning», degan so'zlarni
ham aytib bergan edi.
Nima chora! Qamalganlarning oilalari o'zaro dard-
lashishar va zamon hamisha shunday qolmasligi,
qandaydir o'zgarish bo'lishiga umid bog'lardilar.
Ammo bir oylik sud davomida noumid shayton,
deb advokat Yo'ldosh Toshqorayev bilan uchrashdim.
Oxiri advokat o'zining sudda hech qanday huquqi
yo'qligini yashirmay aytdi. Shuning uchun insof yu-
zasidan xizmat haqi ham talab qilmadi. Sud nima
bilan tugashi, ozod qilishi mumkinmi, juda bo'lma-
ganda necha yil beradi, gunohlari nima? Bu haqdagi
savolimga ham hech qanday javob aytolmadi. Advo-
katdan bo'lgan umid butunlay uzildi.
|
